'Ik weet niet wat ik zoek, maar als ik het vind, ben ik blij'
- Nieuws
- 'Ik weet niet wat ik zoek, maar als ik het vind, ben ik blij'
Hoe sta jij op je profielfoto’s? Zoals je er werkelijk uitziet of zoals je wilt dat je gezien wordt? Hoeveel foto’s belanden in een selfie-kerkhof voordat je eindelijk de juiste te pakken hebt – en interessanter nog: wat was er eigenlijk mis met die foto’s? Misschien weet je zelf niet eens precies hoe je eruitziet. Als je het wilt weten, en als je het aandurft: bekijk jezelf door het oog van een portrettist.
Portretfotograaf Koos Breukel vertelde in het NPO Radio-1 programma Nooit Meer Slapen wanneer hij tevreden is met een portret: "Ik weet nooit wat ik zoek. En als ik het vind, ben ik natuurlijk wel heel blij. Een mooi portret komt eigenlijk uit het niets. Je weet nooit wanneer iemand me datgene geeft waarvan ik het gevoel heb: hier kan ik een hele lange tijd naar kijken. Iets in de blik, iets in de houding. Er moet zich iets in het hoofd afspelen en je moet er als kijker verschillende stemmingen op kunnen projecteren."
Echt, lelijk
Hij zegt niets over uiterlijk. Een portretfotograaf wil geen tandenbleeksets of gezichtcrèmes verkopen maar iemand zo waarachtig mogelijk afbeelden. En mensen hebben nou eenmaal rimpels, sproetjes of littekens, of alle drie. Breukel fotografeert die 'oneffenheden' met dezelfde vanzelfsprekendheid waarmee hij de neus of mond vastlegt. Op een portret van Breukel zie je er gewoon uit zoals je er uitziet.
Daarin is hij verwant aan de vermaarde Engelse portrettist Lucian Freud (1922-2011). Diens bekende portretten lijken in de wachtkamer van een huisarts te zijn geschilderd. Geelbruine koppen die twee seconden in een blender hebben gelegen. Je kunt het je voorstellen: na vele dagen geconcentreerd schilderen draait Freud de ezel eindelijk om en de geportretteerde schrikt zich wezenloos. Mijn neus is in het echt niet zo scheef! Zoveel rimpels heb ik echt niet! Wat ze eigenlijk willen zeggen is: zo zie ik er toch niet echt uit? Toch?
Twee mannen, nul filters
Bij echte portrettisten doet het er weinig toe of je er mooi op staat. Door een portret mooier (of lelijker) te maken, maak je het meteen ook minder echt. Voor zowel Freud als Breukel is dat funest. Het wekt daarom geen verbazing dat de schilder en fotograaf waardering hadden voor elkaars werk. In 2008 vroeg de normaal cameraschuwe Freud zelfs of Breukel op zijn Londense atelier wilde langskomen “voor een snelle foto”. Een voorrecht waar Breukel direct gebruik van maakte.
Voordat hij de camera tevoorschijn mocht halen, wilde Freud eerst zeker weten wat zijn bedoelingen waren. De schilder vroeg de fotograaf – bij wijze van test – wat volgens hem een eerlijk portret is. Breukel antwoordde: "In een goed portret zit iets van de persoon zelf, maar er moet ook iets in zitten wat je niet te zien krijgt." Dat vond Freud kennelijk een goed antwoord. De ‘snelle foto’-sessie duurde uiteindelijk uren. Freud kreeg in zijn eigen slaapkamer en achtertuin van Breukel een koekje van eigen deeg.
Als je je ego opzij kunt schuiven is het voor de geportretteerde ook een voorrecht om door een fotograaf met een ongefilterde lens, of door een schilder met een ongefilterd penseel vastgelegd te worden. Op dat moment en op dat krukje zag je er voor de portrettist zo uit. Er is zeer aandachtig naar je gezicht gekeken en alles wat daarbij hoort.
Je kunt Photoshoppen en filters stapelen tot je tevreden bent met het eindresultaat, maar noem dat maar een portret. Want waar zouden we waarachtiger op staan: de profielfoto’s die we zelf met een krampachtige arm genomen hebben, vrolijk lachend naar niemand – of de foto’s waarin we door iemand anders getagged zijn, zonder dat ze beseften dat we er eigenlijk nog aan hadden willen sleutelen?
In het kader van het Unseen Photo Festival heeft Koos Breukel Studio Aleppo ingericht; een fotostudio en tentoonstelling als hommage aan de mensen die hun eigen leefomgeving vernietigd zagen door oorlog.
Gerelateerd
