Drie dagen niet douchen uit liefde voor Europa

De reis is een ode aan Europa, vertelt artistiek leider Caspar van Gemund van Club Interbellum aan de telefoon. Hij is de bedenker van het festival dat rijdt over rails: “In eerste instantie wilde mijn vriendin het festival ‘De laatste nacht van Europa’ noemen, dat vonden we uiteindelijk toch iets te pessimistisch. Maar inmiddels zijn we anderhalf jaar verder en is het een festival met zeven grenscontroles.”

De afgelopen maanden was Van Gemund bijna onafgebroken bezig met de organisatie van de reis. Hij kwam erachter dat je - als je maar genoeg geld neerlegt - zelf een trein van 500 meter kunt huren. Je maakt vervolgens een reisschema en je probeert dat in te passen in de dienstregelingen van alle verschillende landen. "Dat was allemaal ontzettend ingewikkeld," zucht Van Gemund. Hij zou het ook niemand aanraden, maar zijn liefde voor Europa gaat ver.

Van Gemund is op een missie. Het moet voor de deelnemers zeker niet alleen maar een vakantietripje worden, benadrukt hij. Nee, hij wil de passagiers Europa - van vroeger en nu- laten erváren. “Er zijn geen ‘leuke’ dingen te zien. Het is een ontdekkingstocht door Europa. Daarom hebben we de route van tevoren ook niet bekend gemaakt.” Van Gemund wil met de Europe Endless Express een Europa laten zien van vrijheid, kunst en mooie ontmoetingen. Een aantal gasten die optreden zijn: schrijver Arnon Grunberg, dichter en theatermaker Marjolijn van Heemstra, Paul Haenen, de theatergezelschappen Wunderbaum en De Warme Winkel.

Foto: Sofie Knijff

'Reizen met de trein is inefficiënt'

Het idee ontstond toen Van Gemund hoorde dat de directe nachttrein tussen Amsterdam en Praag zou komen te vervallen. Samen met zijn vriendin en haar twee kinderen maakte Van Gemund - vlak voor de lijn opgeheven werd- nog een keer de reis naar Praag. Ze zagen de Dom van Keulen, de Elbe en de veranderende architectuur van de huizen aan hen voorbij razen. “‘s Nachts - terwijl de jongens door de trein aan het apenkooien waren - besefte ik mij opeens dat door zo’n treinreis Europa echt voelbaar wordt. Als je dan aankomt in Praag begrijp je veel meer waar je bent dan wanneer je het vliegtuig neemt.”

Van Gemund zag in het opheffen van de treinverbinding de perfecte metafoor voor de huidige staat van Europa: “Er wordt alleen maar gekeken naar economisch rendement. De trein kon niet meer kon opboksen tegen al die goedkope tickets van budget vliegmaatschappijen.” Deze manier van denken vindt Van Gemund een groot verlies: “In het Europa van nu zijn we allemaal consumenten, het heeft nauwelijks nog iets met burgerschap te maken.”

Op zoek naar een grenzeloos Europa

Van Gemund voelt zich een echte Europeaan. Wat dat precies is? “Er is altijd een sterke verbinding geweest tussen de onderlinge landen. Er waren tolverdragen, maar men deelde ook kennis: mensen waren nieuwsgierig naar elkaars ideëen.” Het is precies die nieuwsgierigheid die Van Gemund op dit moment mist. “Het is opvallend hoe weinig wij nog weten van de landen waar we doorheen reizen. We weten misschien iets van de grote steden, maar wat weten van die stukken land die tussen de steden liggen, van de achtertuinen van Europa?”

Door met kunstenaars en wetenschappers drie dagen lang Europa te eren, wil Van Gemund laten zien dat Europa meer is dan economische en politieke verdragen. “Je bent als Europeaan onderdeel van een gemeenschap. Voor mij staat de slaapcabine in de trein symbool voor precies dat burgerschap: samen met je medepassagiers moet je besluiten of je het raam open of dicht doet, of de intercom aan of uit staat. Je moet nadenken over vragen als: hoe verkleed ik me zonder dat het ongemakkelijk wordt? En hoe ga je ermee om dat de andere passagiers snurken?”