Kun je cartoons maken zonder stereotypen?

"Het maken van cartoons is een vak waarbij je altijd op de rand zit van stereotypen, karikatuur en satire. Het is inherent aan het vak. Dat zorgt soms voor lastige situaties en dan moet je mee ontwikkelen in de tijd en daar rekening mee houden", zei stemacteur Sander de Heer bij Met het Oog op Morgen.

'Leek 20 jaar geleden grappig'

"Een Surinaamse dokter leek 20 jaar geleden een grappig idee, maar het overdreven Surinaamse accent vinden we nu niet meer passen", zegt netmanager Robert Fortuijn. "Misschien stoppen er nog wel meer series, maar dat besluiten we na de zomer."

Is het schrappen van de serie dan niet meteen te drastisch? "Je zou het opnieuw kunnen inspreken, maar soms kan dit echt een reden zijn om iets niet meer uit te zenden. In de geschiedenis van de tijd zou je een heleboel dingen kunnen wegvagen omdat ze nu anders bekeken worden", aldus de Heer.

'Willen niet dat kinderen zich beledigd of rot voelen'

De VPRO, die Heuvelland Ziekenhuis uitzendt, wil er weinig over kwijt. De omroep is in gesprek met makers, andere omroepen en de NPO over hoe ze moeten omgaan met oude series. "Gezien de aard van dat gesprek en de gevoeligheid van het onderwerp vinden we het te vroeg om hier publiekelijk en in het licht van één serie over naar buiten te treden."

Fortuijn schrijft in een verklaring dat de NPO en de omroepen op dit moment meer Nederlandse stemmen van buitenlandse tekenfilms checken. "Wij willen niet dat kinderen zich beledigd of rot voelen als zij naar onze programma's kijken." NPO Zapp/Zappelin is er voor alle kinderen, benadrukt hij. "Na alle discussies en demonstraties tegen racisme bekijken we samen met de omroepen of er dingen moeten veranderen. Of we andere stemmen gaan gebruiken."

Stereotype onmisbaar

"Volgens mij moeten alle stereotypen in principe kunnen tot iemand aangeeft dat het kwetsend is voor die persoon of voor een bevolking. Dus in feite kan alles, maar je moet beseffen dat je in een wereld zit die in beweging is en die progressief is en dan is het normaal dat zo'n dingen veranderen", gaat de Heer verder. Toch kan een cartoon volgens hem niet zonder stereotypen: "Het is ook van belang om te mogen en kunnen lachen met de dingen waar we mee te maken hebben, dat maakt deel uit van satire."

Sociale media

Toch denkt Sander de Heer niet dat mensen nu pas moeite hebben met die stereotypen: "Ik denk dat vroeger mensen ook aanstoot namen aan stereotypen zoals een indiaan in een serie, het is een ingewikkeld domein. Er was een tijd dat dat, maar nu vraag ik mij af waarom je het zou doen als je weet dat je er mensen boos en verdrietig mee maakt." Al valt het nu meer op en dat komt volgens hem deels door sociale media. "De zelfcensuur wordt steeds groter, er kan steeds minder en dat gaat soms ten koste van onze vrijheid. Daar moeten we voor waken want censuur wordt veroorzaakt door een soort van polarisatie in onze maatschappij. Als iets ons niet bevalt, dan gaan we op sociale media meteen gaan schreeuwen."

The Simpsons en Family Guy

Twee maanden geleden gebeurde al iets soortgelijks in de Verenigde Staten. De makers van The Simpsons besloten witte stemacteurs niet langer de stemmen te laten inspreken van gekleurde personages.

Er was in de VS al jaren kritiek op de discriminerende manier waarop een aantal personages wordt neergezet. Zo vinden critici dat de Indiase winkeleigenaar Apu een negatief, stereotiep beeld geeft van Indiërs. De witte stemacteur Hank Azaria zei dit jaar al dat hij stopt met het inspreken van Apu's stem.

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.