Help! Het dialect verdwijnt

Als je naar de supermarkt gaat of een vers brood bij de bakker haalt, is de kans groot dat je in het Algemeen Beschaafd Nederlands wordt aangesproken. De streektalen sterven uit. Mensen vinden dat je niet met een dialect mag spreken en accenten worden over het algemeen als niet mooi beschouwd.

Dialect en accent

Er is een groot verschil tussen een dialect en een accent. Nedersaksische componist en muzikant Daniël Lohues maakt zich sterk voor het behoud van de dialecten Lohues: "Een accent is een tongval. Een dialect is het daadwerkelijk gebruiken van andere woorden. Alleen het verschil tussen deze twee niet weten, is al de ondergang."

Als mensen een accent horen, denken ze vaak dat het een dialect is. Maar een dialect heeft een eigen grammatica, net als een taal dat heeft en wordt dus ook wel een streektaal genoemd.

Het Limburgs en het Fries zijn goede voorbeelden van officieel erkende talen. Deze talen hebben eigen grammatica, een eigen woordenschat en eigen vervoegingen. Versloot: "Dat is echt anders dan het standaard Nederlands. Een accent is standaard Nederlands met en regionale tongval."

Waarom koesteren we onze streektalen niet meer?

Al heel lang wordt het spreken van een streektaal gezien als achterlijk of dom. Versloot: "Heel lang werd het kinderen ook verboden om met een streektaal te spreken. De oudere generaties zullen zich dat waarschijnlijk nog wel herinneren op school. Dat mocht niet, want je moest allemaal beschaafd spreken."

Lohues komt zelf uit Emmen en zijn ouders uit Erica. "Mijn ouders spraken een prachtige streektaal. Maar mijn broer en ik hebben in Emmen Nederlands geleerd. Weliswaar met een accent. Maar de echt streektaal heb ik later pas ontdekt."

Is het tij nog te keren?

De belangrijkst overdracht vindt plaats binnen gezinnen en families. Versloot: "En als het daar stokt, dat is meestal de doodssteek." Maar volgens hem hebben sommige streektalen nog wel een functie binnen het sociale verkeer. "Bijvoorbeeld in Leeuwarden, het Stadsfries Leeuwardens. Rond de Cambuur-fans is dat de fantaal. Dus je ziet mensen die dat niet van huis uit spreken, die dat op de voetbalclub leren." Volgens hem zijn dat wel niches. Daar kun je een taal helaas niet mee redden.

De cijfers uit het onderzoek van Versloot zeggen genoeg: "Als ik heel objectief naar de cijfers kijk dan denk ik: het wordt moeilijk. Maar alles kan." Volgens hem moet de taal terug naar het publieke domein, terug de maatschappij in. "Wat je nu merkt is dat mensen die een dialect spreken, niet in het dialect spreken als iemand ABN tegen hen spreekt."

Volgens Versloot zouden we met elkaar moeten afspreken dat iedereen die dialect spreekt, dat ook weer gaat doen. "Het is even wennen voor mensen die er niet zo in geoefend zijn, maar je went er wel aan. In Zwitserland doen ze het allemaal, in Noorwegen doen ze het allemaal. Dat zou de enige strategie zijn om het terug de maatschappij in te krijgen."

Meer van De Nieuws BV?

Volg ons op Instagram, Facebook en Twitter.