Hoe kun je je losmaken van het gebaande pad?

In Nooit Meer Slapen praat Pieter van der Wielen met Léon Hanssen.

{podcast audio="153763" caption="Luister hier het hele gesprek: }

Hanssen schreef een handboek voor mensen die zich juist nergens aan willen houden, ironisch natuurlijk. De vagebond is een figuur of status die vrijheid verkiest boven vastigheid en regels. Zelf herkent Hanssen zich in dit beeld, ook hij begeeft zich liever buiten dan op het conventionele levenspad.

Maar het boek gaat niet over hemzelf. "Ik ben ook niet per se een vagebond: ik ben een brave vagebond", vertelt hij. In het Handboek voor de vagebond haalt Hanssen verschillende filosofen, schrijvers en kunstenaars aan. “Maar ik herken hun behoefte aan autonomie heel sterk."

Ontregeling

"Ontregeling kennen we allemaal, als we naar muziek luisteren bijvoorbeeld", vertelt Hanssen. "Muziek gaat heel vaak over ontregeling, over verzet en over het niet willen conformeren. En als je wat stappen hebt gezet in een andere richting, dan ontstaat de mogelijkheid om een beetje buiten dat alledaagse, burgerlijke, rationele en calculerende te treden."

Vagebonderen lijkt weer populairder te worden. Misschien wel omdat de druk van de civilisatie enorm hoog is geworden, vertelt Hanssen. "Er is druk en bewaking, zeker ook op jonge mensen. Zij moeten een maatschappelijke carrière aangaan waarin ze misschien nooit echt zullen slagen. Ik kan me voorstellen dat mensen dan hun eigen pad gaan kiezen."

Levenspad

Maar wat is dan precies zo'n vagebondistisch levenspad, hoe loopt dat dan? "Wanneer je gaat leven als een vagebond dan geef je je over aan ontregeling: je kent het pad niet en je weet niet waar het je naartoe brengt. En daardoor verandert alles in je leven", vertelt Hanssen.

"Het wordt een nieuwe manier van onderweg zijn, van denken, beleven, ontmoeten en contacten aangaan. Je gaat op goed geluk weg. Maar, dat betekent niet dat je je volkomen aan de chaos overgeeft." Hanssen legt het als volgt uit: je laat verwachtingspatronen los, je bedenkt niet waar je naartoe wil. Je laat de macht los en probeert je los te maken van machtsprocessen.

Vagebond in je hoofd

Dit klinkt misschien makkelijker gezegd dan gedaan. Want, kun je wel echt los en in afzondering leven? "Die vraag is veel te zwaar", vindt Hanssen. Hij richt zich liever op manier waarop je wel kunt vagebonderen: "Ook in je hoofd kan dat. Zeker nu de wereld fysiek al vrijwel volledig is ontdekt en er geen onbekendheid meer is."

Vagebond zijn is daardoor niet per se een praktische levensinvulling, maar meer een geestelijke: het is een andere manier van bewustzijn. Het begint met jezelf voortdurend de vraag stellen: is het wel vanzelfsprekend wat we aan het doen zijn? – zonder dit vervolgens politiek te maken. "Dingen hoeven namelijk niet zo maar te gaan zoals ze geacht worden te gaan."

Alles van Nooit Meer Slapen terugluisteren?

Terugluisteren kan via jouw favoriete podcast. Nooit Meer Slapen is hét cultuurprogramma van de VPRO. Elke maandag- tot en met vrijdagnacht tussen 00.00 en 01.00 uur hoor je een diepgravend gesprek over cultuur, literatuur, film, muziek, theater of kunst.