Niet debunken, maar 'pre-bunken': een nieuwe manier van factchecken

Maar wat is dat pre-bunken eigenlijk? De methode komt uit de (communicatie)wetenschap, vertelt De Groot. "De klassieke manier van factchecken is: je komt iets tegen wat niet klopt, en je gaat onderzoeken. Dat is een 'debunk'. Je geeft mensen als het ware een medicijn om te genezen van verkeerde informatie. Met de prebunk ga je er eigenlijk voorzitten. Je geeft een 'vaccin', een 'verdunde dosis' van de misinformatie die rondgaat. Daarmee geef je het publiek eigenlijk een soort antilichamen in het hoofd, en dan zijn ze er de volgende keer dat ze misinformatie tegenkomen tegen beschermd."

Europese Verkiezingen

De video’s van Pointer worden gemaakt in aanloop naar de Europese Parlementsverkiezingen op donderdag 6 juni. "Dat is een goed moment, omdat we met die pre-bunks echt kijken naar beelden die al lang rondgaan. Bijvoorbeeld het idee dat de komst van een asielzoekscentrnum in een wijk per definitie gepaard gaat met een stijging in criminaliteit. Maar dat beeld ligt veel genuanceerder."

De Groot legt uit: "Er is onderzoek naar gedaan op buurtniveau in Nederland. Asielzoekers komen wel vaker in aanraking met justitie dan autochtone Nederlanders, maar dat zit 'm in de manier waarop groepen zijn samengesteld. In azc’s zitten heel vaak heel veel jonge mannen van een lage sociaal-economische achtergrond en in die groep is criminaliteit gemiddeld per definitie hoger. Maar het gaat hem om die samenstelling en niet om het feit dat het asielzoekers zijn. Stel het zou een studentenhuis zijn, bij wijze van spreken, met jonge mannen met een vergelijkbare sociaal-economische achtergrond, dan zou dat hetzelfde effect hebben op de criminaliteitscijfers. Dat is een belangrijke nuance."

Gevoel boven feiten?

Tegelijkertijd weten we dat het feitelijke het niet altijd wint van het gevoel van het publiek. Dat weet De Groot ook. "En daarom is het allerbelangrijkste, zeker bij dit onderwerp, dat je begint bij erkenning van de zorgen van mensen. Die zijn serieus en het is natuurlijk ook iets waar ik mij misschien niet direct in kan verplaatsen. Omdat ik niet woon in een straat waar een azc opent."

De afleveringen zijn te bekijken op het YouTube-kanaal van NPO Radio 1. Bekijk hieronder de eerste aflevering.