Waarom de Italiaanse verkiezingen zo belangrijk zijn voor de rest van Europa

In de eenmalige speciale radio-uitzending spreekt Eveline Rethmeier met het Italiaanse CDA-gemeenteraadslid Miriam Frosi, historicus en Italiëkenner Arthur Weststeijn en oud-correspondent in Italië Jarl van der Ploeg. Op de vooravond van een van de belangrijkste Italiaanse verkiezingen van de afgelopen decennia analyseren de experts het succesvolle optreden van Giorgia Meloni en spreken ze hun verwachtingen van de komende verkiezingsdag uit.

Overwinning op rechts

Als de peilingen kloppen, komt er deze Italiaanse verkiezingen een ruime overwinning op rechts. Er wordt verwacht dat een op de vier Italianen op Giorgia Meloni zal stemmen. “Dat rechts wint, is niet zo verrassend”, zegt historicus Weststeijn. “Want rechts wint eigenlijk als dertig jaar lang in Italië. Maar wat wel verrassend is, is dat Meloni de andere, grote partijen op rechts heeft ingehaald. En dat Meloni zo succesvol is, verbaast me wel.”

Volgens Frosi zorgt Meloni voor een slimme kanteling in haar optreden. “Ze is de leider van een radicaalrechtse partij. Maar ze is wel wat milder geworden tijdens de verkiezingen. Dat is denk ik heel slim.”

‘Meloni is een wolvin’

Ook de andere Italiëkenners bij Eveline aan tafel zien de verschuiving naar een milder optreden van Meloni. “Ik vermoed dat ze haar bruine gedachtegoed aan het witwassen is. Als je premierwaardig wilt overkomen, is het belangrijk dat je zoveel mogelijk mensen probeert aan te spreken en een gematigd geluid laat horen aan je potentiële partners in Europa”, verklaart journalist Van der Ploeg. “Maar ik vind het moeilijk in te schatten of ze de waarheid spreekt of dat ze een wolf in schaapskleren is, die nu doet alsof ze met de andere Italiaanse politici aan het meeblaten is, en straks als ze aan de macht is, haar mantel afwerpt en haar ware gezicht laat zien.”

Weststeijn: “Het is voor Meloni nu vooral belangrijk dat ze zich goed verhoudt tot de Europese Unie. Ze heeft veel te winnen bij goede verhoudingen met Brussel, Parijs en Berlijn, vanwege de miljarden die komen binnenstromen voor het coronaherstelfonds. Dat verklaart denk ik ook waarom ze zich nu met name naar buiten toe heel gematigd opstelt: ze snapt heel goed dat het in het belang van haar achterban is om dat geld binnen te krijgen en te verdelen onder de bevolking.” De kenner besluit: “Ze is opportunistisch en sluw en tot op zekere hoogte een wolvin, en niet eens in schaapskleren, maar ik denk gewoon een wolvin in wolfskleren. Als jaar haar ook hoort, merk je dat ze heel erg fel is en het achterste van haar tong laat zien, maar zij heeft er denk ik helemaal geen baat bij om een breuk te forceren in Europa.”

Toekomst

Frosi is niet bang voor een rechtse overwinning in haar moederland: “We moeten niet vergeten dat de katholieke kerk in Italië heel veel invloed heeft. Ethische vraagstukken worden daarom anders bekeken door de Italiaanse kiezer. Ik ben daarom heel blij dat de paus homo’s accepteert en vindt dat mensen zichzelf mogen zijn.” Frosi besluit: “Maar tegelijkertijd worden vraagstukken als abortus en euthanasie door Meloni heel conservatief opgepakt.”

En volgens Weststeijn moeten we niet vergeten: “Elke vijf of tien jaar heb je wel weer een nieuwe rattenvanger die een vrolijk deuntje fluit en waar Italianen achteraan lopen. Dat was ook zo met Berlusconi, mensen geloofden in zijn beloften. Maar het probleem is dat die beloften eigenlijk nooit worden waargemaakt. Dat gold voor de regering van Berlusconi, dat gold voor de vijfsterrenbeweging en dat zal ongetwijfeld ook voor de regering van Meloni gelden.” Maar dat zorgt wel voor frustratie bij de kiezer: “Ze worden elke keer weer bedrogen.”

En juist daarin zit Meloni’s succes, ziet Van der Ploeg: “Als je Meloni in actie ziet, zie je dat zij een enorm talent heeft om die onvrede te vocaliseren en ik denk dat dat de reden achter haar succes is. Als je in staat bent onvrede als beste te verwoorden, dan kan je anno 2022 de verkiezingen met hele grote cijfers winnen.”

Corona

Het nieuwe kabinet staan verschillende uitdagingen te wachten. Zo heeft Italië nog flinke littekens van de coronacrisis. “Meloni wil graag opnieuw onderhandelen over de hervormingen die Italië moet doorvoeren. Maar ik denk dat haar beleid geen grote breuk zal betekenen met het beleid van Draghi”, zegt Weststeijn.

Een ander probleem waar Italië mee te maken heeft, is de zogenaamde ‘brain drain’; een groot aantal geleerde Italiaanse jongeren verlaten Italië om in een ander land aan het werk te gaan. Frosi: “Ongeveer 50.000 ‘brains’ verlaten elk jaar Italië. En 40% van deze 50.000 is tussen de 18 en 34 jaar. Het is een heel triest gegeven, maar mensen gaan weg, omdat ze in Italië geen geschikte baan kunnen vinden. Te hoog opgeleiden zitten bijvoorbeeld achter de kassa in Italië, er is geen aansluiting tussen universiteiten en bedrijven en, last but not least, in andere Europese landen krijgen ze een 55% hoger salaris”, zegt Frosi.

Verkiezingsdag

In afwachting van de Italiaanse stemmen, verwacht Frosi het volgende: “25% zal zeker naar Meloni gaan en wie weet dat zij onze eerste vrouwelijke premier wordt. Maar de grootste partij blijft de partij van de mensen die thuisblijven. De mensen die geen vertrouwen in de politiek hebben en liever niet gaan stemmen, want ze weten niet meer wat ze moeten kiezen.”

“En ik denk dat het vooral spannend wordt hoe lang de regering zal blijven zitten. Dat is altijd de vraag bij Italiaanse verkiezingen. Als dit inderdaad de eerste regering in Europa wordt met neofascistische wortels, hoe lang blijven ze dan zitten?” vraagt Van der Ploeg zich af.