Niet alles aan goudzoeken is fout

Antropoloog Marjo de Theije doet al jaren onderzoek naar die gemeenschappen van ambachtelijke gouddelvers in het Amazonewoud. “Wat me fascineert is dat er op een bepaald moment midden in het oerwoud een nieuwe gemeenschap ontstaat,” zegt De Theije.

“Er is daar geen infrastructuur, geen organisatie. En dan komen de Braziliaanse immigranten met hun kennis en de Surinaamse stedelingen uit Paramaribo met de concessies, die voegen zich bij de oorspronkelijke bewoners. Samen vormen ze een nieuw geheel uit het niets.”

Dat klinkt harmonieuzer dan het is. “Mensen maken ook ruzie en er zijn conflicten, maar ze slaan elkaar de hersenen niet in. Ze vertrouwen elkaar wel maar nooit helemaal, dat levert hele interessante verhalen op.”

Milieuschade?

Ook is De Theije niet blind voor de milieuschade die de goudwinning aanricht, onder meer door het gebruik van kwik dat de grond en het water vervuilt. “Maar wat ik als antropoloog vooral interessant vind, is hoe de gouddelvers zelf tegen die vervuiling aankijken. Bovendien gaat het vaak over hoe slecht die goudwinning is voor de indianen die onder de voet worden gelopen. Maar ik zie juist dat die oorspronkelijke bevolking ook zelf wil profiteren van wat er bij hun in de grond zit.”

In het begin werd onderzoeker De Theije wel vreemd aangekeken door de goudzoekers. “Brazilianen zijn vaak verrast omdat ik goed Portugees spreek. Surinaamse marrons zijn wat langer wantrouwig. Ik ben een grote en witte vrouw, en niet meer zo jong dus ik kan ook geen prostituee zijn...dus wat doe ik hier? Dat is soms verwarrend voor ze, maar wekt ook nieuwsgierigheid.” De goudzoekers raken snel aan haar gewend. “Op een dag kwam een bewaker van een goudmijn naar me toe en zei: “Ja, ja, nou begrijp ik wat antropologen doen. Een beetje wandelen, een beetje babbelen...” En in zekere zin klopt dat natuurlijk ook.”