Landelijke stakingsdag in Frankrijk tegen pensioenplannen

Presentator Jurgen van den Berg praat er vanochtend in het NOS Radio 1 Journaal over met correspondent Frank Renout.

Eerst even terug naar december. Toen kwam er na anderhalf jaar overleg tussen de regering en vakbonden een nieuw voorstel op tafel. De officiële pensioenleeftijd zou 62 jaar blijven, maar voor een volledig pensioen zouden werknemers tot hun 64ste moeten doorwerken. Spoorpersoneel dat nu soms al op 52-jarige leeftijd kan stoppen, verliest dat privilege. De pensioenleeftijd moet omhoog omdat het huidige systeem volgens de politiek niet langer houdbaar is.

Een ander belangrijk aandachtspunt van de regering was het versimpelen van het pensioenstelsel. Nu zijn er 42 verschillende regelingen, allemaal met hun eigen regels. Dat systeem moet op de schop, vindt president Macron.

Voor de gemiddelde Nederlander klinkt met pensioen gaan op je 64ste wellicht schappelijk. Hier is de AOW-leeftijd inmiddels 66 jaar en 4 maanden, en die loopt verder op. In Frankrijk viel het voorstel anders: alle vakbonden waren tegen, volgens hen was het een regeringsplan. "Het protest was groot, omdat Fransen denken dat ze er allemaal op achteruitgaan", zegt correspondent Frank Renout.

Niet in het rood

De afgelopen jaren heeft iedere president geprobeerd om het pensioenstelsel aan te passen, maar niemand kreeg het erdoor. Nu houdt Macron voet bij stuk. "Nu zijn er nog nauwelijks tekorten, maar hij wil voorkomen dat de hele pensioenkas straks in het rood staat", zegt Renout. Experts staan aan zijn kant. Met de huidige vergrijzing kan het zo niet langer door, klinkt het.

Dat komt niet alleen door de pensioenleeftijd, die met 62 jaar tot een van de laagste van de westerse wereld hoort. Het heeft ook te maken met de pijlers waar het pensioen uit is opgebouwd, zegt econoom Koen Caminada van de Universiteit Leiden.

"Je hebt er drie: de AOW-achtige onderdelen, dat is het basispensioen voor iedereen. De tweede is wat werkgevers en werknemers onderling regelen. Sparen voor de oude dag dus. De derde is je eigen spaargeld."

"In landen als Frankrijk, Duitsland en Italië loopt het leeuwendeel deel via de eerste pijler, het zogenaamde omslagstelsel. Daar ligt het probleem", legt Caminida uit. "Als je dat met Nederland vergelijkt: hier is dat ongeveer 50/50. Hier wordt het voor een groot deel gedragen door pensioenfondsen."

Binnen het omslagstelsel betaalt wie nu werkt dus voor degene die nu met pensioen gaat, maar door de vergrijzing loopt de verhouding scheef. Er zijn te weinig werkenden voor het grote aantal mensen dat met pensioen gaat. Caminida: "De bevolking wordt bovendien ouder en in Frankrijk wordt er een te hoog pensioen uitgekeerd. Hierdoor wordt het systeem gewoon onbetaalbaar."

De verhoging van de pensioenleeftijd is binnen dit systeem een effectieve maatregel. "Het mes snijdt dan aan twee kanten. Als je verhoogt, betalen mensen langer en krijgen ze minder lang een uitkering. Dat is dubbel winst." Maar dat is iets wat klaarblijkelijk gevoelig ligt.

"Als je aan een Fransman vraagt: 'Weet je dat ze in Nederland nog veel later met pensioen gaan?', dan antwoordt hij dat zij zich niet hoeven aan te passen aan de slechte voorwaarden in andere landen", zegt correspondent Renout.

Eerste acties sinds toezegging

Toch neemt de intensiteit van de protesten in het land af. Door de toezegging van premier Philippe om eventueel af te zien van de verhoging naar 64 jaar, is er meer ruimte gekomen. De vakbonden hebben van hem tot april de tijd gekregen om met een beter voorstel te komen. De grootste, meest gematigde bond, stemde daarmee in; overige bonden houden vast aan hun acties.

Vandaag is dus de eerste landelijke actiedag sinds de toezegging van de regering. "Dit is een belangrijke dag", zegt Renout. "Als er nu veel minder animo is voor de staking, wint de regering aan macht wanneer ze weer met de bonden aan tafel gaan."