Jezidi's herdenken genocide: 'Honderdduizenden mensen zijn nog steeds op de vlucht of vermist'

"Vandaag staat in het teken van het onrecht en het leed dat mijn volk is aangedaan", zegt Wahhab Hassoo, directeur van Stichting NL Helpt Yezidi’s. "Wij staan elke dag stil bij de wreedheden die nog gaande zijn maar vandaag nog extra." Hassoo herdenkt het liefst bij zijn ouders: "Dan herdenken wij samen onze geliefden die er niet meer zijn." Op de Dam in Amsterdam en bij het Strafhof in Den Haag worden ook herdenkingen georganiseerd.

Nog altijd veel vermisten

De genocide heeft alle Jezidi's geraakt, vertelt Hassoo. "Mijn moeder heeft 13 familieleden verloren. Ik heb ook vrienden verloren, voornamelijk na IS", zegt Hasso. Nog altijd zijn er familieleden van Hassoo vermist: "Er zijn veel massagraven gevonden en niet alle lichamen zijn geïdentificeerd. Daar staan we ook bij stil."

De kans dat de mannelijke familieleden van Hassoo nog leven is klein, vertelt hij. De vraag is volgens hem: in welk massagraf zijn ze begraven? "Vrouwen en meisjes zijn meegenomen als slaven. Ze worden online verhandeld door IS. (...) Slavernij is heringevoerd door Islamitische Staat." Hassoo heeft de hoop dat hij vrouwelijke familieleden nog terugvindt omdat vrouwen nog regelmatig worden bevrijd uit handen van IS.

'Genocide is nog steeds gaande'

Op 3 augustus 2014 zijn duizenden Jezidi vrouwen meegenomen, vertelt Dalal Ghanim. Sommige vrouwen zijn teruggevonden, anderen zijn nog steeds vermist en worden verhandeld. "Het zijn dingen die jij je niet kunt voorstellen, en toch zijn ze werkelijkheid voor ons", aldus Ghanim, die zelf Jezidi-vrouw is. "Voor andere mensen klinkt dit als getallen, maar voor ons zijn het familieleden, vrienden, klasgenoten."

De vrouwen die terugkeren, hebben een ongelofelijk trauma opgelopen. Maar, niet alleen de Jezidi-vrouwen kampen met de gevolgen van de gruwelijkheden, de hele Jezidi-gemeenschap heeft daar last van, vertelt Ghanim: "Iedereen is direct of indirect erbij betrokken geweest. Daarom is het voor de Jezidi's een collectief trauma. Mensen denken, 3 augustus 2014 is de dag van genocide geweest, maar dat is niet zo. De genocide is nog steeds gaande. Honderdduizenden mensen zijn nog steeds op de vlucht. Mensen leven nog steeds, negen jaar later, in vluchtelingenkampen waarbij gebrek is aan alle basisbehoeften van het leven. Ondanks het meemaken van zo'n trauma. Ondanks het verliezen van familieleden."

Getuigenis tegen IS

Het Yazidi Legal Network zet zich in voor de slachtoffers van de genocide. "Als er Jezidi's zijn die hun verhaal willen doen of dat bij politie en justitie willen doen, zodat dat gedocumenteerd kan worden en mogelijk gebruikt kan worden in de Nederlandse rechtszaal, dan ondersteunen we daar in", zegt directeur Hope Rikkelman. Het is belangrijk dat een organisatie als deze bestaat, zodat er een grotere kans is dat daders worden vervolgd. Maar volgens Hassoo ook omdat het slachtofferperspectief er eerder niet was: "Dat er rekening mee gehouden wordt en dat er meer aandacht komt voor slachtoffers en dat het kan dienen als getuigenis tegen het tuig."