Moeten we IS'ers terughalen? Sinan Can: elke westerse IS'er heeft gevochten

De mannen die door Can worden geïnterviewd komen vrij normaal over, niet als monsters. "Ze doen aan klassiek ontkennen. De ene zegt communicatieadviseur te zijn en de ander deed de administratie", aldus Can. Eerder sprak hij al iemand die zei banketbakker te zijn geweest, die zei tompoezen te hebben gebakken.

"Ik weet niet precies wat ze hebben gedaan, maar wat ik kan zeggen is dat IS heel veel gebied heeft veroverd. Dat is niet met tompoezen bakken gebeurd…" aldus de documentairemaker. "De mensen die uit Europa kwamen, kwamen om te vechten, niets anders. Je moest een fomulier invullen bij IS wat je wilde worden: suicide bomber of vechten tot de dood. Dus je weet: ze liegen…"

Niet terughalen

Can denkt dat de uitreizigers het best daar kunnen blijven. Hij illustreert dat punt aan de hand van de zaak van Oussama Atar, een Belgische jihadist die ervan wordt verdacht dat hij de aanslagplegers regelde voor de aanslagen op de Bataclan in Parijs. Na een periode in Syrië, vóór die aanslagen, werd hij teruggehaald naar België omdat hij zei dat hij wilde deradicaliseren. Can: "Hij zei: 'ik ga de hele jihadscene ontmantelen'. Maar hij hield iedereen voor de gek, ook zijn ouders. Iedereen denkt dat hij gederacaliseerd was, maar hij was eigenlijk aan het rekruteren.”

Zo'n scenario kan ook in Nederland plaatsvinden. Van de 15 IS’ers die terug willen, kunnen er 14 zijn die zich 'voorbeeldig gedragen', aldus Can, maar eentje kan een aanslag plegen. "Zitten we te wachten op een Oussama Atar in Nederland?"

Toch vindt hij het wel een dilemma: "Wij staan voor onze democratische waarden en onze rechtstaat. Die geldt voor iedereen, of je nu Dutroux heet of Taghi of Volkert van der G. of Mohammed B., Allemaal hebben ze recht op rechtsbijstand en verdediging", vindt hij. Ook de IS’ers, volgens Can: "Als je gelooft in de rechtstaat, kun je geen uitzondering maken."

Ook moslims willen die uitreizigers het liefst daar laten, denkt Can. "Ik denk dat die zeggen: we hebben genoeg problemen en we hebben geen zin dat deze mensen namens het geloof hier iets gaan doen. Dat gaat op ons afstralen en wij moeten ons weer verantwoorden. Daar is ook wat voor te zeggen."

Zelf is Can overigens geen moslim en hangt hij ook geen andere religie aan. "Het klinkt een beetje als een modewood maar ik zie mezelf als spiritueel."