Is met Poetin te onderhandelen over vrede? 'Hij is onbetrouwbaar'

Brekelmans deed zijn uitspraken maandag in dagblad Trouw. Volgens de defensieminister moeten Europese leiders het voortouw nemen tot vredesonderhandelingen, voordat de nieuwe Amerikaanse president Trump dat doet.

Onder Oekraïners zijn de meningen verdeeld, zegt Vita Kovalenko, Oekraïens Nederlander. "Bijna de helft van de Oekraïners is bijna klaar voor onderhandelingen, maar niemand wil concessies doen. De onderhandelingen kunnen alleen beginnen als we terug gaan naar onze grenzen van 1991."

Maar persoonlijk is ze er nog niet klaar voor, zegt Kovalenko. "Mijn tante is zes weken geleden overleden in bezet gebied. Noch ik of mijn familie kon naar de begrafenis toe. Ik kan niet voorstellen dat ik mijn geboortedorp moet opgeven, omdat Amerika wil onderhandelen."

De aanzet van Brekelmans tot vredesonderhandelingen komt wel wat vroeg, vindt Berlijn, oud-commandant der strijdkrachten. Zonder de Amerikaanse verkiezingen had de minister dit niet gezegd, denkt hij: "Tot nu toe zei hij: je moet pas gaan onderhandelen als je je tegenstander op de knieën hebt. Als je dat wat vroegtijdig doet, geef je het signaal af dat je eigenlijk niet zo sterk staat."

Oekraïners willen garantie

Een goede garantie is het meest belangrijk voor Oekraïners, zegt Kovalenko. "Dat we deel van Europa, de Europese Unie en de NAVO zijn. Zolang dat perspectief er niet is, zijn we bereid om door te gaan met de oorlog. Want we weten dat Rusland niet te vertrouwen is. We hebben harde garanties nodig."

Onderhandelen met Poetin is niet makkelijk, zegt Berlijn. "Het is heel moeilijk om te gaan onderhandelen met een partij die eigenlijk heel principieel jouw bestaansrecht ontkent. Dat maakt het toch wel uitermate complex en dat zal zeker niet van een leien dakje gaan."

Ook is Poetin niet goed in het nakomen van afspraken: "We hebben in het verleden gezien dat hij geen enkele boodschap heeft aan alle afspraken die gemaakt zijn", zegt de oud-commandant. Zoals bij Georgië, Boedapest of andere plekken in Oekraïne. We weten allemaal dat hij zich er niet aan houdt. Als er nu een vredesdeal wordt gesloten, wie zegt hij dat zich niet over drie jaar sterker voelt en weer begint?"

Voortouw nemen en investeren

Juist daarom is het een goede zaak als de Europese Unie het voortouw neemt, zegt Volt-Europarlementariër Van Lanschot. "Poetin is heel consistent in zijn onbetrouwbaarheid. Zodra hij zwakte proeft, zet hij acties in. Dus we moeten zorgen dat we sterk zijn. Door pro-actief te zijn, kunnen we ervoor zorgen dat we misschien steviger komen te staan tegenover Poetin."

Daarom moet op Europees niveau 500 miljard geïnvesteerd moet worden in defensie, zegt hij. "We moeten klaar zijn voor de zwaarste militaire denkbare scenario’s. We moeten een grote stap naar voren nemen het komend jaar. Daar is geld voor nodig en je ziet dat regeringen die over het algemeen zeggen dat ze tegen leningen op Europees niveau zijn, aan het draaien zijn. De Nederlandse regering is ook tegen zulke leningen, maar zou dat wat mij betreft wel moeten doen."

Het afschrikken van Poetin is ontzettend belangrijk, zegt Berlijn, die vindt dat er harder stelling genomen moet worden tegen Rusland. "Daarvoor hebben we een sterke krijgsmacht nodig en snelle politieke besluitvorming als het aan de orde is. Daar moeten we aan werken. Voor die sterke krijgsmacht hebben we geld nodig, hoe dat geld geregeld wordt, zal de militair een worst zijn."