Google dreigt Australië af te sluiten van zoekmachine vanwege mediawet

Als Australië de voorgestelde nieuwe mediawet invoert, sluit Google de zoekmachine af voor alle inwoners. Daarmee dreigt de Amerikaanse internetgigant vanwege het artikel dat bepaalt dat Google en andere techbedrijven kranten, nieuwswebsites en andere nieuwsmedia moeten gaan betalen voor content.

"Het is natuurlijk een heel brutale uitspraak, maar we hebben zulke uitspraken wel al vaker gehoord. Je ziet dat deze bedrijven, grote techbedrijven, zich heel machtig voelen. Als het ze niet zint, slaan ze met de vuist op tafel. Maar dat laat misschien ook wel zien dat het belangrijk is om te kijken of die macht wel wenselijk is", zegt Marietje Schaake, directeur Internationaal Beleid bij het Cyber Policy Center aan Stanford University, in NOS Met het Oog op Morgen.

'Principe van vrij linken'

Het wetsvoorstel is bedoeld om nieuwsuitgevers, die financieel worstelen met het online verdienmodel, te helpen. Google zegt dat het indruist tegen "het principe van vrij linken tussen websites".

Eerder heeft ook Facebook forse kritiek op het voorstel geuit. Het bedrijf zei dat bij invoering Australiërs geen toegang meer krijgen tot nieuwscontent op het platform.

"We hebben natuurlijk al gezien dat er bij nieuwsmedia soms een paywall is en Google verdient goud geld aan reclames, dus het is al lang een heel gecommercialiseerd ecosysteem geworden, dat open internet. Het zou mooi zijn als het alleen nog ging om het linken van informatie, maar het is al lang een heel commercieel platform geworden waar met name die grote spelers zoals Facebook, Google, Amazon en Apple ongelooflijk veel geld aan verdienen. Het is een beetje valse nostalgie vind ik, zo'n opmerking", aldus Schaake.

'We gaan niet in op dreigementen'

Premier Scott Morrison zegt niet onder de indruk te zijn van Google's ultimatum. "Laat het duidelijk zijn: Australië maakt de regels over wat je hier kunt doen. Dat wordt gedaan in het parlement en we gaan niet in op dreigementen."

Het is opvallend dat het techbedrijf uit de VS de Australische regering zo onder druk zet. Ook in andere landen strijdt Google tegen vergelijkbare wetgeving, maar nieuwssite Bloomberg merkt op dat daarbij niet werd gedreigd om de zoekmachine compleet af te sluiten.

"Ik denk eigenlijk dat het misschien voor Australië lastiger is dat ze geen onderdeel zijn van de Europese Unie en dat ze misschien gezien worden als een kleine markt maar makkelijk tegen geblaft kan worden door deze techbedrijven. We zullen het zien, maar ik zou verbaasd zijn als Google zich echt terugtrekt. Het is dan misschien ook een mooi experiment voor Australië om te kijken hoe het gaat met andere zoekmachines", verklaart Schaake. Toch is volgens haar Australië wel vrij afhankelijk van Google: "Er zijn alternatieven, maar net zoals in de rest van de wereld wordt door geloof ik 95% van de Australiërs gezocht met Google dus het is in theorie absoluut een keuze. Maar juist omdat zoveel mensen die ene zoekmachine gebruiken, verzamelen ze steeds meer data, worden ze steeds machtiger en verankeren ze hun machtpositie eigenlijk nog veel steviger. En dat gebeurt dus in de rest van de wereld ook zo."

Afspraken in Frankrijk

Franse nieuwsuitgevers bereikten gisteren dan weer wel een overeenkomst met Google. Het internetbedrijf gaat hen betalen voor het aanbieden van content in de zogenoemde Google News Showcase.

Een rechtbankoordeel dwong de techgigant in oktober vorig jaar om de vastgelopen onderhandelingen met de uitgevers door te zetten. De hoge rechtbank concludeerde dat Google dit verplicht was op basis van Europese wetgeving. Frankrijk was het eerste EU-land dat zich op die wet had beroepen, schrijft nieuwssite France24.

"Er is een nieuwe auteurswet, maar de voorwaarden in Frankrijk zijn ook anders. Het kan ook zo zijn dat ze de Franse markt belangrijker vinden. Ik durf daarin niet voor Google te spreken, maar het is in ieder geval voor de Fransen altijd erg belangrijk geweest om tot dit soort afspraken te komen. Het is ook niet zo gek dat ze dan dus als eerste zijn in Europa. Maar de verwachting is wel dat als er een keer zo'n afspraak gemaakt is, dat er dan meer uitgevers en wetgevers op de deur zullen kloppen", zegt Schaake hierover.

Ook in Australië staat Google dus onder druk om nieuwsuitgevers tegemoet te komen. "De Australische regering was wereldwijd de eerste die wettelijk wilde vastleggen dat Google een financiële verplichting heeft aan de media hier. Het is een voortrekkersrol die wordt omarmd. Dat zie je ook aan de felle reactie van Morrison vandaag", zegt correspondent Eva Gabeler.

Miljardenomzet

Zo'n 94 procent van alle zoekopdrachten in Australië verloopt via Google, meldt de Australische toezichthouder. Naar schatting 19 van de ruim 25 miljoen Australiërs gebruiken dagelijks de zoekmachine. Volgens het bedrijf had het vorig jaar in Australië een omzet van omgerekend 3,1 miljard euro.

Zo'n 17 miljoen Australiërs loggen maandelijks in op Facebook. Het bedrijf behaalde daar in 2019 naar eigen zeggen een omzet van 427 miljoen euro aan advertenties.

'Onredelijk en onwerkbaar'

Nieuwssites, kranten en tv-stations vinden dat ze recht hebben op een vergoeding omdat hun artikelen en video's inkomsten genereren voor de twee techgiganten. Maar die brengen daar tegenin dat de media al profiteren van de extra bezoekers op hun site.

Het door Australië voorgestelde model is volgens Google gebrekkig en onwerkbaar. "Het stelt Google bloot aan onredelijke en onwerkbare financiële en operationele risico's." De onderneming verwijst naar de overeenkomst in Frankrijk als werkbaar alternatief.

"De Australische wet wil meer macht geven aan uitgevers om tot prijsafspraken te komen en dus dwingen tot het betalen voor linken naar nieuwsberichten. Maar ze willen bijvoorbeeld ook dat er een twee weken durende periode van een aankondiging is als Google zijn algoritme wil veranderen, zodat die uitgevers weten wat voor impact het heeft op de vindbaarheid van hun content", aldus Schaake.

Het gaat volgens haar dan ook veel meer om inzicht in verkeer en in prijsafspraak: "De bedoeling is expliciet om uitgevers een machtigere onderhandelingspositie te geven tegenover Google en ook Facebook. Ik denk dat ze dat vervelend vinden, want als we die deal in Frankrijk even vergelijken dan worden de prijsafspraken toch meer op de voorwaarden van Google gemaakt. Google zegt dus zelf dat ze zoveel verwijzingen hebben naar bepaalde mediaberichten en dat je door zoveel clicks op deze site bent terechtgekomen en die cijfers worden dan vertrouwd. In Australië wordt gezegd dat er een onderhandeling moet plaatsvinden en als er geen akkoord bereikt wordt over prijzen, dan komt het voor een arbitrageproces. Het is dus echt bedoeld om aan de nieuwskant uitgevers meer macht te geven en ik denk dat Google daar geen zin in heeft."

'Bangmakerij'

Zijn er dan ook oplossingen om de macht van zulke bedrijven in te dammen? "Er moeten verschillende puzzelstukjes bij elkaar komen. Het geval van Australië gaat nu over betalen voor nieuws en dus ook het verstevigen van de onafhankelijke journalistiek en pluriforme pers. Maar je hebt natuurlijk ook een heel groot vraagstuk rondom mededinging. Is een partij die 95% van de zoekopdrachten op internet in handen heeft niet té machtig? Dus mededingingsregels waardoor er meer concurrentie kan komen, meer keuze is, meer alternatieven zijn. Dat is een heel belangrijke route. In Europa hebben we ook afspraken over het beschermen van data en de privacy dus je kunt je voorstellen dat een aantal van dat soort kaders binnen de wet ervoor zorgen dat die excessieve macht, die wat mij betreft echt te groot is. met goede regels wordt ingeperkt", zegt Schaake.

Binnen enkele maanden wordt de stemming over de mediawet verwacht. Als die erdoor komt, moeten Google en Facebook een deal sluiten met uitgevers. Als de onderhandelende partijen er samen niet uitkomen, volgt verplichte bemiddeling.

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.