Waar komt onze fascinatie voor farao Toetanchamon vandaan?

"De ontdekking van het graf had een grote impact", vertelt Egyptoloog Daniel Soliman in NOS Met het Oog op Morgen. "Het heeft op heel veel manieren de levens van mensen beïnvloedt. Destijds is het groots in de media uitgepakt. Op die manier is het in de verbeelding van mensen gaan leven. Er is kunst van gemaakt, popcultuur. In Egypte zelf heeft het ook een grote rol in de politiek gespeeld. Op die manier is het rondom de wereld een fenomeen geworden."

Graf

Het graf van de farao werd intact gevonden. "Een graf dat is uitgehakt in de rotsen in een vallei, in het zuiden van Egypte, in de buurt van het plaatsje Luxor, in het wel bekende dal der koningen. Dat is de naam die we aan die begraafplaats hebben gegeven, dat is uitgehakt in de rosten van die vallei, onder de grond. Er was een afdalende gang die leidde tot vier kamers. Daarin lagen alle voorwerpen uit dat graf."

"Het lichaam van Toetanchamon is destijds gemummificeerd en in een lijkkist geplaatst. Die lijkkist is weer in een andere lijkkist geplaats en die weer in een andere. Daaromheen weer een set van kasten, schrijnen noemen we dat, die gedecoreerd waren. Hij was volledig ingepakt, volledig beschermd. Het waren allemaal lagen van bescherming. Ook goddelijke bescherming. En daarin zaten allerlei voorwerpen. Voorwerpen van kledingstukken, voedsel, beeldjes, materiaal wat ervoor moest zorgen dat het lichaam zou transformeren. Dat het zou veranderen van een sterveling in een wezen dat uiteindelijk bij de goden terecht zou komen."

Mummificatie

Het lijk zag er volgens Soliman redelijke goed uit. "Toetanchamon is op de troon terecht gekomen rond 1300 voor Christus. Dus meer dan 3000 jaar oud. Het lichaam lag in een redelijk ongeschonden graf, met een paar voetnootjes. Maar het was goed bewaard. Door de mummificatie is het lichaam veranderd. De chemische processen die ingang worden gezet door de materialen die worden gebruikt bij de mummificatie om te zorgen dat de huis veranderd. De windselen waren strak om het lichaam gebonden. Dan breekt er wel eens wat in het lichaam."

"Bovendien op het moment dat archeologen het lichaam gaan behandelen, zoals met dat beroemde masker. Dat masker moest van het hoofd afgehaald worden, daarbij is het hoofd van het lichaam verwijderd geraakt."

Voetnootjes

"Kort na de begrafenis van Toetanchamon zijn er grafrovers in het graf geweest. Dat kunnen we zien, omdat het graf opnieuw is verzegeld. Ook omdat de dieven gepakt zijn en het gestolen materiaal weer is herbegraven in buurt van het graf." Het ging om een vaasjes, beeldjes en linnen.

Mythe

Er is een bekende mythe rondom het graf. Wie het graf van farao Toetanchamon betreedt, overkomt iets ernstigs. Waar komt dit verhaal vandaan? "Het verhaal doet zich al de ronde sinds het graf gepubliceerd raakte in de media destijds. Het is natuurlijk maar een verhaal. Howard Carter, de archeoloog die het meeste beroemd is geworden door die vondst, heeft zelf 16 jaar na de ontdekking van het graf geleefd. En is dus vrij oud geworden. We hebben het over het begin van de 20e eeuw, dus niet iedereen wordt even oud. Maar als je het op een rijtje zet, zie je dat hel veel mensen heel oud zijn geworden."

Ontdekkingen

Ook in de 21e eeuw worden er nog steeds ontdekkingen gedaan over Toetanchamon. "Die Howard Carter is er nooit aan toegekomen het graf in zijn volledigheid te publiceren. Daarna is er een periode geweest waar Egyptologen, omdat het zo’n fenomeen is geweest, er weinig aandacht aan besteedden. Dus er zijn voorwerpen die nooit grondig zijn bestudeerd of die de laatste jaren door Egyptologen worden gepubliceerd. Zoals door een Nederlandse onderzoeker, André Veldmeijer, die publiceert om de zoveel tijd nog eens wat voorwerpen uit het graf in detail."