Hoe president Erdogan de Turkse rechtsstaat uitholt

De Turkse president Erdogan schakelt niet alleen zijn politieke tegenstanders en de oppositie zoveel mogelijk uit, maar ook onafhankelijke rechters mogen niet in de weg lopen.

In Bureau Buitenland zijn Tamara Trotman, voorzitter van de stichting Rechters voor Rechters en Erik-Jan Zürcher, Turkije deskundige van de Universiteit Leiden, te gast.

Loyaliteit

"Er is sprake van een enorme verschuiving van rechters op belangrijke posities in Turkije", vertelt Trotman, "kritische rechters worden weggestuurd, en worden door president Erdogan vervangen door onervaren nieuwkomers die loyaal zijn aan hem en zijn partij AKP."

Volgens Trotman wil Erdogan zo lang mogelijk aan de macht blijven en dat kan alleen door alle touwtjes in handen te hebben: "Iedereen die tegen hem is wordt zo uitgeschakeld. We zien vaker in autoritaire regimes dat er wordt gedaan alsof er een trias politica is, maar in feite is het gewoon een marionettenshow. Mensen krijgen geen eerlijk proces, dat is een illusie."

Kwetsbaar

Erdogan is al twintig jaar lang aan de macht en wint bijna elke verkiezing. Een groot deel van de Turken staat achter hem, waarom moet hij dan toch zo nodig de rechtsstaat controleren? Erik-Jan Zürcher stelt dat Erdogan misschien wel onaantastbaar lijkt, maar zijn macht is slechts gebaseerd op de steun van de helft van de Turkse bevolking. Daarnaast raakte zijn partij AKP de greep op de grote steden Ankara en Istanbul kwijt aan de oppositiepartijen tijdens de lokale verkiezingen in 2019, dat was erg pijnlijk voor hem.

"Erdogan is ook enorm kwetsbaar en onzeker, hij voelt zich snel aangevallen. Ook gaat het momenteel slecht met Turkije: ze zitten door het coronavirus en de val van de Lira in een economische crisis. En wie kan hij daarvan de schuld geven? Eigenlijk alleen zichzelf."

Weinig perspectief

Trotman heeft er weinig vertrouwen in dat de situatie van Turkse rechters, advocaten en officieren van justitie snel zal verbeteren: "Er ontstaat bij deze mensen ook een soort moedeloosheid. Veel rechters hebben hele lange gevangenisstraffen gekregen, al hun bezittingen zijn weg en ze kunnen nooit meer op dezelfde manier aan de slag. Dat perspectiefloze maakt het voor hen erg zwaar."

Meer verhalen over en uit het buitenland?

In VPRO's Bureau Buitenland zijn dagelijks tussen 19.00 en 19.30 uur diverse, diepgravende en verrassende geluiden over en uit het buitenland. Luister hier alle afleveringen.