Wat is de rol van westerse inlichtingen in de oorlog in Oekraïne?

“Wat we zien, is dat ze een hele goede inlichtingenpositie hebben”, vertelt Willemijn Aerdts in NOS Met het Oog op Morgen. Ze is expert op het gebied van inlichtingen en veiligheidsdiensten en ziet dat het Westen goed kan voorspellen wat er gaat gebeuren in Oekraïne. “Door satellietbeelden en menselijke bronnen kunnen ze een vrij goed beeld geven.”

Informatie

Anders dan organisaties als Bellingcat, die naar open bronnen kijkt, hebben westerse inlichtingsdiensten diepgaande bronnen in Rusland. “Zij hebben bijzondere middelen. Ze kunnen afluisteren, ze kunnen satellietbeelden onderscheppen, ze kunnen inlichtingen uit foto’s bekijken en hebben de klassieke spionnen”, vertelt Aerdts.

Vroeger konden westerse spionnen in Rusland nog dichtbij belangrijke Russen komen. Nu is dat lastiger. “De kring rond Poetin wordt steeds kleiner.” Aerdts durft daarom niet te zeggen of er nog spionnen in het Kremlin te vinden zijn. “De inlichtingsdiensten hebben heel goed in kaart kunnen brengen wat er aan militaire middelen aanwezig is, maar je weet dat ze hopen dat ze de informatie kunnen complementeren met informatie vanuit de Russische macht.”

Grootte

De Britse en Amerikaanse inlichtingsdiensten zijn, volgens Aerdts, enorm. Ze stelt de vergelijking met Nederland. Hier hebben we twee inlichtingsdiensten met misschien 3500 mensen in totaal. “In Amerika heb je al meer dan vijfentwintig inlichtingen”, legt ze uit. “In het Verenigd Koninkrijk had een van de drie diensten bijna 6000 medewerkers. ”

Delen

De Amerikaanse en Britse inlichtingsdiensten lijken alles met elkaar te delen. Bijzonder, vindt Aerdts. “Over het algemeen willen diensten hun werkwijze en netwerk zo afgeschermd mogelijk houden. Dat doen ze alleen omdat ze denken dat er iets bij te winnen is.”

Aerdts denkt dat er een aantal redenen zijn dat de twee landen nu informatie met elkaar delen. Zo zou het kunnen zijn dat ze hiermee andere landen tot actie willen laten komen. “Om te laten zien: deze dreiging is echt heel erg. Jullie moeten zelf ook in actie komen.” Daarnaast kan het ook zijn om zo hun eigen weerbaarheid te vergroten. “En je ziet dat het ook wel een middel kan zijn om andere diensten en landen te beschuldigen en uit te dagen. Zoals we zagen tijdens de Cubacrisis.” Toen zagen Amerikaanse inlichtingsdiensten met verkenningsvliegtuigen dat de Sovjet Unie raketten had staan in het land.

Betrouwbaar

“De tijd zal leren of het betrouwbare informatie is”, zegt Aerdts. “Wanneer Inlichtingsdiensten informatie uitwisselen, zullen ze het altijd proberen te verifiëren met eigen bronnen. Daar spelen ook ervaringen uit het verleden mee.” Denk dan aan of een bron eerder wel betrouwbare informatie gaf of wat de waarschijnlijkheid van sommige berichten is. “Sommige partners geven goede informatie en sommige niet. Daar spelen de Russen ook heel erg op in nu. Ze hebben nu allerlei ‘false vlags’ operaties uit. Ze voeren operaties uit en laten het lijken alsof anderen het doen. Het is echt een informatie oorlog wat dat betreft.”