Argos: Amerikanen en Duitsers pleegden 'inlichtingencoup van de eeuw'

Dat blijkt uit geheime evaluatierapporten van de diensten zelf, die in handen zijn van de Duitse televisiezender ZDF en de Washington Post. Onderzoeksplatform Argos kreeg inzage in deze rapporten en onthult deze week de rol van Nederland bij deze inlichtingencoup.

Operatie RUBICON was 'de inlichtingencoup van de eeuw', schrijft de CIA in een uiterst geheim evaluatierapport. De Duitse inlichtingendienst BND noemt RUBICON 'zonder te overdrijven (...) een van de meest succesvolle inlichtingenoperaties sinds de Tweede Wereldoorlog'.

Beide landen benoemen expliciet dat zij grote wereldgebeurtenissen afluisterden, waaronder de militaire coup in Chili tegen Salvador Allende, mensenrechtenschendingen in Argentinië onder dictator Videla en de ontwikkeling van de Pakistaanse atoombom.

Zwitsers cryptobedrijf opgekocht

De inlichtingendiensten pleegden de ‘coup’ door gezamenlijk het Zwitserse bedrijf Crypto AG (Hagelin) op te kopen. De overname vond plaats in juni 1970. Via een ingewikkelde constructie, met hulp van elektronicabedrijf Siemens, werd verhuld wie de daadwerkelijke eigenaren waren.

In de hoogtijdagen was Crypto AG de voorkeursleverancier van 80-90 procent van de wereldmarkt op het gebied van cryptologie. Aan bondgenoten, zoals de NAVO-landen, leverde Crypto AG aanvankelijk veilige (niet te kraken) apparaten. Andere landen kregen een apparaat dat er hetzelfde uitzag, maar met een afgezwakt versleutelingsalgoritme.

Hierdoor konden de Amerikanen en de Duitsers diplomatieke en militaire communicatie aftappen van meer dan honderd landen in Afrika, Latijns-Amerika, het Midden-Oosten en zelfs Europa. In 1994 trok de Duitse inlichtingendienst zich terug. Alle aandelen van Crypto AG kwamen in handen van de CIA.

Lees hier het volledige verhaal over deze spionageoperatie

Belangrijke rol voor Philips

In 1982 wilde Turkije tientallen onkraakbare Aroflex-apparaten aanschaffen. De Amerikaanse afluisterdienst NSA wilde de encryptie in de apparaten stiekem afzwakken. Turkije was lid van de NAVO en daarmee officieel een bondgenoot. De Duitsers weigerden daarom mee te werken aan het bouwen van een 'speciale' Aroflex voor Turkije.

Uiteindelijk schoten de Nederlandse BVD (de voorloper van de AIVD) en Philips de NSA te hulp, waar- door de Amerikanen in de daaropvolgende jaren vertrouwelijke Turkse communicatie konden meelezen.

Ook bij een andere operatie werd Philips ingezet door de inlichtingendiensten. Vorig jaar onthulde Argos hoe Philips alle PX1000-apparaten van het Nederlandse bedrijf Text Lite opkocht, en het onkraakbare DES-algoritme verving door een door de NSA afgezwakte versie. Uit de geheime evaluatierapporten blijkt dat ook deze operatie onderdeel was van RUBICON. "De grootste bedreiging voor de operatie vormde DES", zo staat in het CIA-evaluatierapport van RUBICON.

Internationale samenwerking

CRYPTOLEAKS is gebaseerd op bijna driehonderd pagina's aan geheime documenten van de Amerikaanse inlichtingendienst CIA en de Duitse Bundesnachrichtendienst. Journalist Peter F. Müller kreeg de documenten in handen en deed samen met journalisten van het ZDF, de Washington Post, de Zwitserse publieke omroep SRF, het Crypto Museum Eindhoven en het onderzoeksplatform Argos (VPRO/HUMAN) meer dan een jaar onderzoek.

Zaterdag 15 februari meer nieuws over #Cryptoleaks in Argos Radio om 14 uur op NPO Radio 1.

Meer journalistiek speurwerk?

Argos is het onderzoeksjournalistiek programma van de VPRO en HUMAN. Je hoort Argos op zaterdag van 14.00 tot 15.00 uur op NPO Radio 1. Terugluisteren kan via je favoriete podcastapp of via de website van NPO Radio 1. Volg Argos ook via Facebook en Twitter.