Ministerie van Defensie mogelijk voor miljoenen benadeeld in Afghanistan

Journalist Rik Delhaas brengt vanavond in Bureau Buitenland een internationale fraudezaak aan het licht, waarbij Nederland waarschijnlijk ook voor miljoenen is benadeeld. VPRO Buitenland sprak met Delhaas – die samen met Stefan Heijdendaal lang aan deze kwestie werkte – en vroeg hem wat er precies aan de hand is.

Update: Minister Jeanine Hennis (Defensie) laat uitzoeken wat er precies is gebeurd in deze kwestie.

VPRO Buitenland: Wat is er in de kern gebeurd?

Rik Delhaas: 'Het gaat om een fraudezaak in de VS bij een bedrijf met de naam Supreme. Dit bedrijf was ook een grote leverancier van onder meer voedsel en water aan Nederlandse militairen in Afghanistan. Het blijkt dat Supreme een soort tussenbedrijf heeft opgericht in Dubai, JAFCO. Via dit tussenbedrijf heeft Supreme de kosten van de leveringen aan Amerikaanse militairen op kunstmatige wijze heel hoog gezet. Deze wijze van opereren van Supreme heeft ook Nederland getroffen.'

Om hoeveel geld gaat het precies?

'Precieze getallen kan ik helaas nog niet geven. Volgens een berekening van Ko Colijn, directeur van Instituut Clingendael, ligt het bedrag ergens tussen de 20 en de 50 miljoen Amerikaanse dollars. Dit zijn nogal ruime marges, maar we hebben mogelijk dus met een miljoenenfraude te maken.'

Hoe kwam jij bij deze fraudezaak uit?

'Het begon met een artikel in de Britse krant The Telegraph. Hierin stond dat het Britse ministerie van Defensie onderzoek doet naar fraude bij de levering van brandstoffen aan Britse troepen in Afghanistan. Omdat Nederland daar natuurlijk ook troepen had zitten, vroeg ik mij af of het Nederlandse miniserie van Defensie mogelijk ook benadeeld is.

Uiteindelijk kwam ik op deze manier uit bij de voedsel- en waterleveringen aan Nederlandse militairen. Deze worden zoals gezegd uitgevoerd door het bedrijf Supreme, en ik zag dat dit bedrijf eerder in verband was gebracht met een grote fraudezaak bij leveringen aan Amerikaanse soldaten in Afghanistan.'

Hoe komt het dat het Nederlandse ministerie van Defensie deze fraude nog niet openbaar gemaakt heeft?

'Dat is niet helemaal duidelijk. Een van de oud-medewerkers van de inspectie die ik gesproken heb, bevestigt dat het ministerie van Defensie op de hoogte was van een zekere link tussen de bedrijven Supreme en JAFCO. In een eerste telefonische reactie liet het ministerie weten dat het hier ook onderzoek naar heeft laten uitvoeren, maar om de een of andere reden had het daarbij niet genoeg aanwijzingen gevonden om aangifte bij justitie te doen.

Daarna liet Defensie weten dat gebleken is dat er in het verleden zich ten aanzien van Supreme een te hoge prijsstelling heeft voorgedaan, met andere woorden dat Defensie teveel betaald heeft. Maar dat het destijds te hoog in rekening gebrachte bedrag is terugbetaald. Heel opmerkelijk en dat roept bij mij ook meteen weer veel vragen op. Om hoeveel ging het dan en waarom wist niemand hier iets van? We hebben nog heel veel vragen liggen bij het ministerie en ze zijn nog bezig met de beantwoording daarvan.'

Verwacht je dat er nog meer vergelijkbare zaken spelen?

'Nou, Supreme levert ook goederen voor verschillende missies van de Verenigde Naties, ik geloof onder andere in Mali. Ze hebben een meerjarencontract met Defensie. Ik weet niet precies hoe dat contract eruit ziet, maar het zou kunnen dat er dus nog meer speelt.'

Tot slot: Supreme lijkt niet alleen fraude te hebben gepleegd, het bedrijf blijkt ook nauwelijks belasting te betalen. Hoe zit dat precies?

'Het moederbedrijf, Supreme Group B.V., is sinds 2008 in Amsterdam gevestigd. Vanwege het gunstige fiscale klimaat in Nederland heeft het bedrijf op deze manier nauwelijks belasting hoeven betalen over de enorme winsten die het gemaakt heeft. Uit ons onderzoek blijkt verder dat Supreme nauwelijks werknemers heeft in Nederland. Het gaat dus om een typisch brievenbusbedrijf dat praktisch alleen op papier in Nederland actief is vanwege de lage belastingen.'

Meer weten over het onderzoek van Rik Delhaas en de politieke reactie hierop?