Geknoei met leeftijd en daardoor slapen tussen de ratten

Minderjarige vluchtelingen in Griekenland en Italië staan vaak onterecht als meerderjarige geregistreerd. Dat heeft grote gevolgen: geen toegang tot voedsel en een onveilige slaapplek tussen de ratten.

Filmmaker en journalist Els van Driel maakte voor Brandpunt+ een reportage in Samos, waar jonge vluchtelingen vaak ten onrechte als meerderjarig worden geregistreerd. In Spraakmakers vertelt ze het verhaal van een jongen die bij aankomst in Griekenland door de politie op 18 jaar werd geschat en geregistreerd. Zelfs nadat de jongen aangaf in 2002 geboren te zijn en dus nog minderjarig is. "Hierdoor staat de jongen nu iedere dag uren in de rij voor voedsel, krijgt hij geen Engelse les, geen school of activiteiten."

In de vluchtelingenkampen zijn speciale delen ingericht voor minderjarigen, maar doordat de jongen als meerderjarig staat geregistreerd, zit hij tussen de volwassenen. "Hij slaapt buiten het veilige gebied in The Jungle, in een tentje tussen de ratten. Het is heel onveilig voor kinderen."

Leeftijd schatten op uiterlijk

Veel van de alleenreizende jongeren die aankomen in Griekenland en Italië hebben geen documenten. Omdat ze deze in alle chaos niet hebben meegenomen, of omdat ze simpelweg geen documentatie hebben omdat kinderen niet overal een paspoort krijgen. De leeftijd van de jongeren wordt in Griekenland daarom op het oog bepaald.

Door de verkeerde registratie verliezen de jongeren het recht op bescherming zoals vastgelegd in het kinderrechtenverdrag. "Voor meerderjarigen vervallen die rechten op papier, waardoor ze in de stroperige bureaucratie mee moeten."

Liegen over leeftijd

Op het Griekse eiland spreekt Van Driel ook met jongeren die liegen over hun leeftijd. Zo worden ze als meerderjarig geregistreerd, zonder dat ze daar de gevolgen van kennen. "Jongeren zeiden: ik heb mezelf verkeerd geregistreerd als achttien-plus, want de smokkelaar zei dat dat beter was, omdat ik anders vast zou komen te zitten op het eiland." Maar door een verkeerde registratie, verliezen de jongeren hun rechten als minderjarige.

Corrigeren gaat niet

In beroep gaan tegen de verkeer geregistreerde leeftijd is lastig, mede door de slechte rechtsbijstand voor asielzoekers. "Op Samos is niks. Er zijn een paar advocaten, maar die zijn lastig te vinden en zwaar belast. De jongeren vallen buiten de jeugdbescherming, dus ze hebben ook geen toegang."

In Nederland is de situatie niet veel beter, doordat de IND uitgaat van de registratie in Griekenland of Italië. Asielrechtenadvocaat Wil Eikelboom legt uit dat in Nederland de IND en politie afzonderlijk van elkaar ook nog kijken, maar ook alleen op het oog. "Bij een 12-jarige is het wel duidelijk dat het om een kind gaat. Maar bij een 16- of 17-jarige is dat minder duidelijk. Dan zeggen ze: in Italië staat dat je meerderjarig bent, dus daar gaan we vanuit."

Ook voor hen is het "goed nieuws" dat asielzoekers door Nederland voorlopig niet teruggestuurd mogen worden naar Griekenland.