Zijn langere gevangenisstraffen effectief? 'Geen enkel nuttig effect op veiligheid van de samenleving'

Politiek ideologisch

In de Verenigde Staten kunnen gedetineerden levenslang en zelfs de doodstraf krijgen. De onderzoeken die Berghuis aanhaalt, zijn dan ook daar uitgevoerd. "Ik denk dat het populair oogt voor de bühne. 'Hoe langer straffen, hoe veiliger voor de samenleving'. Maar de feiten wijzen de andere kant op. Het is politiek ideologisch. Daarbij is weinig aandacht voor de feiten hieromtrent", stelt de voormalig raadsadviseur.

"In Nederland en Europa wordt er betrekkelijk kort gestraft. Maar intussen is het criminaliteitsniveau in Nederland niet hoger dan elders", gaat Berghuis verder. Bovendien kost het een hoop geld. Eén dag in de cel komt neer op zo'n 250 euro. Als we langere gevangenisstraffen zouden invoeren, zou het al snel om "vele honderden miljoenen" extra per jaar gaan, vertelt Berghuis.

'Nooit meer terugdraaien'

Merel Pontier is advocaat en staat Amerikaanse gevangenen bij die de doodstraf hebben gekregen. "Als iemand onschuldig vastzit en wordt geëxecuteerd, dan kunnen we dat nooit meer terugdraaien. Dat is anders dan welke andere straf", zegt Pontier. De omstandigheden waarin iemand met een doodstraf verkeert zijn "krankzinnig" en "bizar", aldus de advocaat.

Amerikaanse gevangenen met een doodstraf zitten gemiddeld 16 jaar in een isoleercel voor ze geëxecuteerd worden. "Het is echt onmenselijk", vindt Pontier. Het komt ook voor dat de veroordeling binnen die 16 jaar wordt teruggetrokken. "Mensen wiens veroordeling ongeldig wordt verklaard, is alsof de veroordeling nooit heeft plaatsgevonden. Er is geen enkele hulp", vertelt Pontier.

Genoegdoening en vergelding

In Nederland krijgt men alleen levenslang bij moord, een aanslag op de koning of de regering, of bij een terroristisch misdrijf. Sinds 2016 wordt er na 25 jaar beoordeeld of iemand weer mag werken en terug kan keren in de maatschappij. Joost Eerdmans van JA21 vindt dat daar verandering in moet komen. "De aspecten van genoegdoening en vergelding vind ik onderbelicht", zegt Eerdmans.

JA21 pleit dan ook voor minimumstraffen op moord en doodslag. "Daar staat nu bij doodslag maximaal 25 jaar op, bij moord 30 jaar of levenslang. Wat wij een problemen vinden is niet de maxima, maar de opleggingen. Dat zakt soms echt naar een bedenkelijk niveau van onder de 10 jaar bij doodslag en ook zelfs bij moord. Dan vinden wij dat bij doodslag een rechter vanaf 10 jaar moet geven en dan naar boven en bij moord vanaf 15 jaar."

Three strikes

Daarom komt Eerdmans partij met het voorstel voor een 'three strikes'-wetgeving. "Ik vind het na twee zware geweldsmisdrijven bij een derde keer wel klaar. Dan moet je de maatschappij toch wel beschermen tegen zo iemand en misschien wel tegen zichzelf. Het kan ook aan de voorkant afschrikkend werken."