Regelingen voor menstruatie- en overgangsklachten in cao: leidt dat tot verminderde carrièrekansen?

FNV heeft op dit moment afspraken gemaakt met NS voor specifieke maatregelen bij overgangs- en menstruatieklachten. Het is daarmee de derde werkgever waarmee de vakbond afspraken maakt. Zo wordt er bijvoorbeeld geregeld dat vrouwen die dusdanige klachten hebben dat het hun hindert in de werkzaamheden, dat zij diensten daarop kunnen aanpassen. "Of het tijdelijk aanpassen van diensten zodat het beter mogelijk is om jouw werk uit te voeren", legt Ilze Smit, beleidsadviseur bij FNV, uit.

Maatwerk afspraken moeten taboe doorbreken

De afspraken die FNV maakt, zijn maatwerkafspraken. Dat wil zeggen: "Niet iedere vrouw heeft zo erg last van de overgang of menstruatie dat je er verlof voor moet hebben. Maar als je er wel last van hebt, is het wel belangrijk dat jij je werk goed kunt doen. (...) Dat proberen we te regelen in de cao."

Bovendien moeten de afspraken ervoor zorgen dat als jij dusdanige klachten ervaart van de overgang of menstruatie dat jij je ziek moet melden, het bespreekbaar wordt gemaakt met de werkgever. "Er ligt een heel groot taboe om dit bespreekbaar te maken", vertelt Smit. De leden van de FNV bepalen de agenda, en die brengen dit duidelijk naar voren. "Ze willen dat het taboe eraf gaat en dat er afspraken met werkgevers worden gemaakt zodat dit bespreekbaar kan worden."

Symptoombestrijding

Klachten door menstruatie of overgang komen heel erg veel voor, zegt gynaecoloog Judith Huirne. "Toch wel zo'n 30% van de vrouwen heeft daar echt last van, waarbij het daadwerkelijk impact kan hebben op het dagelijks functioneren." Al sinds 2007 maakt Huirne zich hard voor het doorbreken van het taboe dat rust op de overgangs- en menstruatieklachten. Toch vraagt Huirne zich af of dit de weg is om te gaan, om dit soort afspraken in de CAO op te nemen, "omdat het ook risico's met zich meebrengt".

Volgens Huirne is het symptoombestrijding. "Als vrouwen zodanig last hebben dat het hun dagelijks functioneren beïnvloedt, dan moet je eigenlijk niet bijdragen aan het feit dat ze thuis gaan zitten lijden. Dan moet je juist toejuichen dat ze het bespreekbaar maken, dat ze een arts durven te bezoeken. Dat er gezocht wordt naar de juiste onderliggende oorzaak die je gaat behandelen en voorkomt dat de aandoening erger wordt, die tot verzuim en arbeidsongeschiktheid leidt."

Verminderde carrièrekansen voor vrouwen

Bovendien draagt het opnemen van afspraken rondom menstruatie- en overgangsklachten in de cao bij aan de vergroting van man-vrouwverschillen en verminderde carrièrekansen voor vrouwen. "Het UWV heeft een rapport gepresenteerd waarin ze de werkgeversperspectieven in kaart hebben gebracht. Daaruit blijkt dat werkgevers bij aannamebeleid rekening houden en een risico-inschatting maken van de kans op verzuim maar ook op productiviteit. Ik ben bang dat als je dit instelt voor alle vrouwen met menstruatie- of overgangsproblemen, dat het daadwerkelijk zou gaan leiden tot dat vrouwen minder vaak een blijvend contract gaan krijgen. (...) En ik denk dat als de klachten zo groot zijn dat het jouw dagelijks leven beïnvloedt, dan moet je het behandelen als een aandoening en een ziekte zoals elke andere ziekte."

Smit onderschrijft het belang van hulp zoeken bij een specialist om te kijken naar de onderliggende oorzaak. Maar de afspraken in de cao kunnen wel dienen als handvat om het gesprek aan te gaan met een werkgever. Dat kan bijvoorbeeld tot (tijdelijke) aanpassingen leiden die jouw werkdag op de korte termijn dragelijk maken. "Al decennia is de werkvloer ingericht op mannen. En als we willen dat vrouwen goed kunnen werken, dan moet hier rekening mee gehouden worden. Menstruatie en overgang hoort erbij, dat is iets waar elke vrouw te maken mee krijgt."

Geld voor onderzoek

"Als dit eraan bijdraagt om het bespreekbaar te maken, dan ben ik ervoor", zegt Huirne. Daarnaast is het volgens Huirne op dit moment belangrijk dat er meer geld gaat naar goed internationaal onderzoek. Daarnaast vindt zij dat de klachten moeten worden gezien als ziekte, en niet als vrouwenkwaal. "En daarom moet er meer aandacht en meer geld voor komen."