Eenden overwinteren graag in Nederland: zo kun je ze herkennen

Als het gaat om eenden die je in deze tijd in Nederland kan vinden, gaat het vaak om prachtige soorten met een extravagant uiterlijk. Zoals het nonnetje, de brilduiker, middelste zaagbek en topper. Verslaggevers Gert Elbertsen en Merlijn Schneiders maken samen met eendendeskundigen Erik Kleyheeg en Jesse Zwart portretten van de 'paradijsvogels van de polder'.

Smient

De smient is onze meest voorkomende wintereend. In de winterperiode zijn er in ons land rond de 800.000 à 900.000 duizend aan het rond grazen. Want dat doet deze eend: gras eten. Deze zeer vocale eend heeft als prachtige bijnaam 'de fluiteend', vanwege z'n kenmerkende geluid.

Mannetjes smienten hebben een kastanjebruine kop met roomgele streep op het voorhoofd. In de vlucht zie je duidelijk de grote witte delen van hun vleugels. Vrouwtjes zijn rossig bruin of grijsachtig en hebben net als de mannetjes een opvallende kleine blauwgrijze snavel. Erik Kleyheeg, eendenonderzoeker bij SOVON: "Ik vind het een soort mini gansjes, het zijn echte grazers".

Grote zaagbek

De grote zaagbek is typisch zo'n eend die je alleen in het winterhalfjaar in Nederland ziet. Broeden doen ze noordelijker en dan het liefst in boomholtes. De grote zaagbek is met z'n lengte tot ongeveer 70 centimeter de grootste eend van ons land.

De eenden worden ook wel 'boterbuikjes' genoemd, omdat het witte van hun buik weleens bruingeel verkleurt. Het IJsselmeer is een goede plek om grote zaagbekken te zien.

Middelste zaagbek

Met zijn bonte verenkleed en wilde kuif is de middelste zaagbek de punker onder de eenden. De twee andere zaagbekken die Nederland rijk is - het nonnetje en de grote zaagbek - tref je vooral in het binnenland, maar de middelste zaagbek is een echte zoutwaterliefhebber. Wat de zaagbekken gemeen hebben is hun gekartelde snavel (vandaar de naam), waarmee ze glibberige vis goed kunnen vasthouden.

Elk jaar overwinteren er een paar duizend middelste zaagbekken in Nederland. De meeste broeden noordelijk op de toendra en taiga, maar sinds een paar decennia broeden er ook middelste zaagbekken in het Deltagebied. Goede plekken om ze te zien zijn het Grevelingenmeer en de Afsluitdijk.

Brilduiker

Ze zijn nu al druk aan het baltsen zo in januari. Want brilduikerman en brilduikervrouw gaan nu een stel vormen om samen in het voorjaar naar het broedgebied te vertrekken. De mannetjes hebben een donkergroene kop met een witte vlek tussen oog en snavel, waar de naam 'bril' op slaat. Jesse Zwart, vogelexcursieleider bij Dagjeindenatuur: "De naam in het Engels is veel mooier: 'goldeneye'. De brilduiker heeft namelijk een felgeel oog. Prachtig! Terecht dat er een James Bond-film naar is vernoemt!"

Wat bij de brilduiker verder opvalt is de puntige kop en zwart-witte kleed van het mannetje. Het vrouwtje is zoals bij het merendeel van de eenden grijsbruin en heeft een donkerbruine kop, zodat ze goed gecamoufleerd is tijdens het broeden. Goede plekken om ze in Nederland te zien zijn het Deltagebied, het IJsselmeer en de Amsterdamse Waterleiding Duinen