Rouwverlof: waarom bestaat dat nog niet in Nederland?

Toen journalist Lisanne van Sadelhoff 27 was verloor ze haar moeder: "Toen mijn moeder ziek werd, dacht ik, als iemand doodgaat van wie je houdt, dan moet je heel erg huilen en ben je bezig met iemand missen. Maar het was veel grilliger en groter dan dat. Ik werd in dat eerste moederloze jaar overvallen door vermoeidheid die ik niet kende. En ik kreeg concentratieproblemen en ik vond de buitenwereld ook veel spannender omdat ik voor mijn gevoel een harnasje kwijt was. (...) Het leven kostte gewoon best wel veel energie."

Rouw kost tijd

Van Sadelhoff heeft hier verschillende artikelen over geschreven voor De Correspondent. In het onderzoek dat ze voor verschillende stukken deed, kwam ze erachter dat rouw ook aantoonbare invloed heeft op jouw algemene gemoedstoestand. "Toen gaf ik mijzelf pas erkenning voor dat wat ik toen heb gevoeld", zegt Van Sadelhoff.

"Je bent bezig met jouw leven vormgeven terwijl er een heel belangrijk en lief iemand is weggevallen. Dat kost tijd. En je bent ook bezig met je te verhouden tot andere mensen en tot het verdriet en ook tot werk. (...) Terwijl je dus heel moe bent", legt Van Sadelhoff uit.

Geen passend rouwverlof

Op een gegeven moment is het de bedoeling dat je weer aan het werk gaat. Maar het rouwproces, dat kan voor sommigen best een tijd duren. Oftewel: wanneer en op welke manier je terugkomt, zou een onderwerp van gesprek moeten zijn. Volgens Van Sadelhoff zou het daarom ook niet één gesprek moeten zijn, maar moet dit doorlopend gebeuren.

Voor rouw bestaat in Nederland op dit moment geen passend verlof. Dit terwijl er wel een ziekteverlof is, zoals zwangerschapsverlof en bijvoorbeeld zorgverlof. Dit heeft het gevolg dat werknemers gemiddeld zo'n vijf maanden na een overlijden verzuimen. Van de mensen die weer aan het werk gaan, meldt 40 procent zich na korte of lange tijd alsnog ziek. Dus de vraag rijst: waarom is er eigenlijk geen wettelijke verlofregeling voor rouw?

SGP-fractievoorzitter Chris Stoffer vraagt dit zich ook af: "Want als het misgaat in je leven, als er verdriet is, dan is er niks. Toen dachten we, hier moeten we iets mee." Paul Smulders van GroenLinks en Stoffer trokken in 2018 vervolgens samen op om een wetsvoorstel te maken.

'Rouw wordt weggestopt als je niet uitkijkt'

Stoffer: "Rouw wordt, als je niet uitkijkt, vaak een beetje weggestopt. (...) Het liefst heb je het er niet over en heb je niet dat het gebeurt. (...) Ik denk dat je het het liefst wegstopt en dat we het er daarom niet over hebben." Het is dus ook lastig om te bepalen wanneer rouw 'over' is en iemand weer aan het werk kan. Dat kan een lang proces zijn. "Ik denk eigenlijk dat rouw nooit overgaat. Het slijt wel een beetje en wordt minder schrijnend, maar het komt terug", aldus Stoffer. Volgens Stoffer is rouw en rouwverlof daarom 'maatwerk'.

In juli diende Stoffer samen met het CDA en de ChristenUnie een wetsvoorstel in. Het hield in dat mensen die een partner of een minderjarig kind verliezen minstens een werkweek betaald rouwverlof op zouden kunnen nemen in twaalf maanden tijd. De Raad van State adviseerde om het niet door te zetten, omdat het een groep rouwenden zou uitsluiten.

Grote verlofzak

"Waar je eigenlijk naartoe zou willen is een grote verlofzak", zegt Stoffer. "Als er blije gebeurtenissen zijn of verdrietige dingen, daar kun je uit putten. Dat je daar ruimte voor hebt en dan geldt het voor iedereen. Voor iemand die een beste vriend of vriendin verliest, het kan de buurvrouw zijn: rouw kun je niet benoemen. Ik kan niet voor iemand anders bepalen en iemand anders niet voor mij van, waar zit dat."