Minder mensen in armoede door nieuwe definitie: 'Betekent niet dat we niks moeten doen'

Er wordt nu nauwkeuriger gekeken naar het geld dat mensen beschikbaar hebben om van te leven. En voor het eerst worden mensen die weinig inkomen hebben, maar nog genoeg geld hebben om het nog een jaar uit te zingen niet meegeteld als arm.

Volgens die nieuwe definitie leefden vorig jaar 540.000 mensen in armoede. Volgens de oude berekeningen waren dat er 820.000.

Opvallend

"Ik vind het opvallend", zegt Hamaekers. "De mensen die volgens de definitie arm zijn, zijn dat nu ineens niet meer. Daarnaast zit er tussen arm zijn en je arm voelen een groot verschil."

Amsterdam is de gemeente met relatief de meeste mensen in armoede. 6,6 procent van de Amsterdammers leeft onder de armoedegrens. Amsterdam wordt gevolgd door grensgemeente Vaals.

"Als ik puur kijk naar de cijfers van Vaals - waar wij heel slecht uitkomen - dan schrik ik daarvan", aldus Hamaekers. "Maar het is niks nieuws. Dat komt door de opbouw van onze samenleving. We zijn van nature een arbeiderssamenleving, veel mensen werkten in de mijnen bijvoorbeeld. Die zijn weg, maar daar is nu weinig voor teruggekomen."

Armoedegrens

De armoedegrens lag in 2023 op 1510 euro per maand voor een alleenstaande. Voor een stel met twee jonge kinderen lag deze op 2535 euro, stellen de onderzoekers in het nieuwe rapport.

Voorheen waren er vijf verschillende manieren om armoede te berekenen. Voor dit rapport hebben de onderzoekers één nieuwe meetmethode ontwikkeld, die ze allemaal blijven gebruiken. De methode is bovendien nauwkeuriger. Ze keken niet alleen naar de inkomsten en de uitgaven voor bijvoorbeeld huisvesting en energie, maar ook naar het vermogen van een huishouden.

Als een gezin bijvoorbeeld geen inkomen heeft, maar wel veel spaargeld en geen schulden, dan geldt het niet langer als arm. Ze kunnen immers rondkomen van hun spaargeld, is het idee. Door dit mee te nemen blijkt dat het aantal arme Nederlanders lager is dan eerder gedacht.

'In hun leven is niets veranderd'

"Ik vind deze nieuwe definitie voor mensen niet van belang", zegt Moorman, wethouder in Amsterdam. "In mensen hun leven is niks veranderd. Wat heel erg zou zijn is dat we zeggen dat we dan ook niks voor deze mensen moeten doen."

Moorman vindt bijvoorbeeld dat het wettelijk sociaal minimum veel te laag is. "Wij geven onze mensen in armoede 130 procent van die norm. We zien dat mensen in Amsterdam al helemaal niet kunnen rondkomen met dat minimum bedrag. Dat zegt heel veel over dat sociaal minimum, dat dat niet op orde is."

De nieuwe definitie is wel politiek van belang. De wijze waarop wordt vastgesteld wat in de statistieken wel en niet onder armoede valt, bepaalt de armoedegrens. Opeenvolgende kabinetten stellen zich ten doel het aantal mensen onder de armoedegrens met een bepaald percentage terug te dringen, of ten minste niet te laten groeien.

Werkende armen

Toch konden al die maatregelen niet voorkomen dat de groep die arm bleef, gemiddeld armer is geworden. In 2018 had een huishouden dat in armoede leefde gemiddeld 10 procent minder dan de armoedegrens. Vorig jaar was dat opgelopen tot 16 procent.

Die verschuiving is vooral het gevolg van een verandering van de groep Nederlanders in armoede. Voorheen bestond die groep voor het grootste deel uit mensen die bijstand ontvingen. Inmiddels zijn er door de nieuwe definitie meer werkende armen dan mensen in armoede met een uitkering. En die werkenden hebben vaak een nog groter geldgebrek. "Meer dan de helft van de mensen werkt gewoon, dus ze verdienen gewoon veel te weinig."