Nationale ombudsman vreest financiële problemen bij miljoenen mensen

"Het beroep op de overheid zal de komende maanden alleen maar toenemen, misschien wel exponentieel." De vraag is volgens Van Zutphen ook of de overheid die enorme toename van de hulpvraag aankan. "Ik ben daar heel bang voor."

De overheid moet er bovenal voor waken dat het niet een 'nieuwe toeslagenaffaire' creëert. "Mensen maken nu aanspraak op een tegemoetkoming, waarvoor ze zich later wel moeten verantwoorden. Maar hoe gaat die verantwoording er straks uitzien? We moeten wel van toeslagen leren hoé we straks verantwoording vragen." En, voegt Van Zutphen eraan toe: "Ze hebben mij nodig om bij de les te blijven."

Ruimhartig

Hoe een nieuwe toeslagenaffaire voorkomen kan worden? Van Zutphen: "Dit soort systemen leent zich niet voor haarkloverijen. Je moet ruimhartig zijn. Het gaat mij erom dat burgers niet opnieuw in de prut komen."

Grootste zorg die Van Zutphen heeft, is de schuldenproblematiek: "Ik denk dat we daar heel veel mee te maken gaan krijgen. En zijn de instanties daar wel klaar voor?" En als ze dat zijn, hoe komt die hulp bij de mensen terecht: "Wat we ook nu zien is dat de generieke maatregelen wel worden begrepen door de overheidsinstanties - wat kan en mag - maar weten burgers wel waar ze aanspraak op kunnen maken? Ik ben er scherp op of de informatie toegankelijk is, tijdig, en voldoende duidelijk." Van Zutphen vraagt ook aandacht voor bijzondere groepen, zoals mensen die niet kunnen lezen of schrijven, ouderen die geen internet hebben, of mensen met een verstandelijk beperking.

Oproep

De communicatie van de overheid levert nu nog niet altijd op "dat mensen weten waar ze aan toe zijn", zegt Van Zutphen. De Nationale ombudsman heeft daarom een brief gestuurd aan staatssecretaris Raymond Knops om daar aandacht voor te vragen: "Mijn oproep is: zorg dat goede communicatie en toegankelijkheid tot die informatie, bovenaan je lijst staat."

Privacy

Van Zutphen was in 1 op 1 ook kritisch op grasduinen in patiëntendossiers. Artsen op huisartsenpost mogen van minister Martin van Rijn tijdens de coronacrisis zonder toestemming van de patiënt in diens patiëntendossier kijken. "Dit is een aantasting van fundamentele rechten. Dat mag alleen in noodsituaties. En de vraag is, is dit nou een situatie waarin dat mag." Van Zutphen meent van niet: "Dit is een uitzonderingssituatie maar geen noodsituatie. Ik vind dat we bepaalde grenzen - zoals toestemming vragen voor toegang tot informatie - niet over mogen."

Van Zutphen vond het ook tegenstrijdig met de boodschap van Hugo de Jonge, die belooft dat de privacy gewaarborgd is bij een eventuele introductie van een corona-app. "De burger snapt dit niet meer", stelde Van Zutphen die zich zorgen maakt over de 'burgerrechten' bij de invoering van zo’n app. "We mogen die grenzen niet nu loslaten. We gebruiken talloze apps waarbij informatie naar bedrijven gaat, maar dit is bij de overheid. Daar moeten we extra waakzaam op zijn."

Van Zutphen vraagt zich bovendien af of zo’n app wel nut heeft: "Ik heb uit de berichten nog niet gezien dat apps voldoende massa opleveren. Je hebt 60 procent nodig, en van wat ik nu zie is het in de meest succesvolle landen hooguit 25 procent."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.