5 jaar lessen van Edward Snowden

Soms gaan emoties na jaren vanzelf weg en vlakken standpunten af. Bij de discussie rondom het doen en laten van Snowden is dat niet het geval, merkte Elsine van Os. Zij sprak voor een documentaire over de klokkenluiders met onder meer zijn familieleden en oud-collega’s. "De discussie is aan beide kanten behoorlijk zwart-wit en geëmotioneerd", zegt Van Os in het NOS-radioprogramma Met het Oog op Morgen.

Om afluisterpraktijken van de Amerikaanse overheid aan het licht te brengen, ontfutselde Snowden gebruikersgegevens van collega’s en nam hij talloze interne documenten mee. Over die werkwijze is Van Os, die zelf ooit een tijdje voor Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) werkte, kritisch. "Ik vind dat dit verhaal erg veel verliezers kent. Niet in de laatste plaats hijzelf." Ze vraag zich bovendien af of het nodig was om zo veel documenten mee te nemen.

Onderzoeksjournalist Brenno de Winter denkt dat het zonder die documenten voor Snowden te lastig was geweest om afluisterpraktijken aan te kaarten. “Als je geen documenten hebt, wordt je verhaal meteen aan de kant geschoven als complottheorie. Daarnaast vraag ik me af of hij wel de keus had. Waarschijnlijk had hij geen tijd om af te wegen wat hij wel en niet mee nam.”

De Winter vindt het belangrijk om de discussie over de onthullingen levend te houden. "Hij heeft immers een van de grootste vormen van spionage ooit blootgelegd."

Omdat de klokkenluider vermoedde dat de Verenigde Staten hem van landverraad zou beschuldigen na het lekken van geheime informatie, ontvluchtte hij zijn moederland. In eerste instantie vond hij in Hong Kong een heilige haven. Hij vroeg in meerdere landen asiel aan en vloog uiteindelijk naar Rusland. Daar woont hij nog steeds. Journalist Huib Modderkolk vertelde vanochtend in het NOS Radio 1 Journaal hoe het met de oud NSA-medewerker gaat.