Verplicht een voldoende voor Nederlands? 'Middelbare scholieren komen in de problemen'

Oppers deed het voorstel tijdens de presentatie van het rapport De staat van het onderwijs vorige week. Volgens het rapport heeft ruim een derde van de leerlingen op vmbo-kader nog niet het niveau dat leerlingen aan het eind van de basisschool moeten hebben.

Op havo en vwo haalde bijna een vijfde van de leerlingen vorig jaar een onvoldoende op het eindexamen Nederlands. Hoewel Nederlands op alle niveaus een verplicht eindexamenvak is in het voortgezet onderwijs, is het op dit moment nog mogelijk om met een 5 voor het vak te slagen.

Taalachterstand na het slagen

Patrick Woudstra, mbo-adviseur bij Ouders & Onderwijs, beaamt dat veel studenten met een middelbareschooldiploma nog niet taalvaardig genoeg zijn. Op mbo-scholen wordt getoetst of nieuwe studenten op het taalniveau 2F zitten, en Woudstra ziet dat velen dat niveau niet halen.

Dat vindt hij zorgwekkend: "Als je onder taalniveau 2F zit, dan ben je laaggeletterd. Dat betekent dus dat mbo-studenten van school komen met een diploma zonder dat ze voldoende taalvaardig zijn om zich te kunnen redden in de maatschappij."

Eindexamen ongeschikt

Marjolein van de Gender, docent Nederlands aan het Berlage Lyceum Amsterdam, bevestigt dat de taalbeheersing van middelbareschoolleerlingen beter kan. Desondanks ziet zij het voorstel voor een voldoende-eis niet zitten: "Het probleem zit niet bij de leerlingen, het probleem zit bij het eindexamen. Het eindexamen Nederlands is gericht op leesvaardigheid. Leerlingen krijgen moeilijke teksten uit kranten als het NRC met vragen die gaan over alineaverbanden, waarbij één woordje vaak heel erg belangrijk is. Als je nou net dat ene woordje niet snapt, net een nuanceverschil niet weet, dan heb je gewoon een probleem."

Het examen moet daarom aangepast worden, vindt de docent. "Ik vind het heel belangrijk dat leerlingen leren hoe ze een sollicitatiebrief moeten schrijven, en niet per se hoe ze een artikel in het NRC kapot kunnen ontleden."

Een goed begin is het halve werk

Daarnaast stelt Van de Gender dat achterstallige taalbeheersing al in een vroeger stadium moet worden aangepakt. "Ik zou er echt voor pleiten om, als je een verandering wilt doorvoeren, niet de examenkandidaten onder druk te zetten", vertelt ze. ''Ga kijken: wat kunnen we in de brugklas anders doen? Dat nemen we dan mee naar de tweede klas, en naar de derde, en naar de vierde.''

Met die aanpak is er volgens Van de Gender ook meteen ruimte om niveauverschillen tussen leerlingen met verschillende culturele achtergronden aan te pakken. ''Ik werk op een school waar wij heel veel leerlingen hebben die niet in Nederland geboren zijn of waar thuis geen Nederlands wordt gesproken. Als je nu een voldoende-eis voor Nederlands invoert, hebben deze leerlingen een probleem. Als je in de brugklas al extra ondersteuning biedt aan iedereen waarvan wij merken dat er iets is, kan er gewoon actie worden ondernomen.''

Haalbaarheid

Tweede Kamerlid Mariëlle Paul (VVD) ziet die vroege aanpak ook zitten, maar zij betwijfelt of de maatregelen van Van de Gender haalbaar zijn: ''Ik realiseer me heel goed dat we te kampen hebben met allerlei uitdagingen, waaronder het lerarentekort. Dat gaan we niet in één keer oplossen.'' De voldoende-eis zal daarom mogelijk worden ingevoerd vóórdat de werkwijze van middelbare scholen is aangepast, aldus de politica.