'Wat je smaak ook is, de F-35 is indrukwekkend'

"Het is het eerste toestel van een nieuwe generatie gevechtsvliegtuigen", vertelt Van Joolen. Hij werkt voor De Telegraaf en is auteur van het boek Missie F-16, dat binnenkort uitkomt. "De F-35 is slimmer en kan veel verder kijken. Het toestel maakt een soort virtueel plaatje van de omgeving. Dat kan het verschil zijn tussen of een vlieger die verrast wordt, of dat hij de aanval in kan zetten. Vliegers zeggen zelf: dit is ongelooflijk. Er gaat een nieuwe wereld voor ons open."

De F-35 is niet sneller dan de F-16, maar dat hoeft geen nadeel te zijn, legt Van Joolen uit. "Er zit een andere filosofie achter. De F-16 was gemaakt om vijandelijke toestellen neer te halen. Dat gebeurt in de praktijk eigenlijk nooit meer en daarom is de F-35 een heel ander soort wapen."

Duur en ingewikkeld

Het idee dat de F-35 alles in een moet kunnen, maakte het hele JSF-project een kostbaar exercitie. "Dat werkte niet zo goed. Er kwamen compromissen, verschillende versies. En het was al een groot, duur en ingewikkeld project. Dan kun je je voorstellen dat als er iets mis gaat, dat er snel veel mis gaat."

Het JSF-project was het grootste Nederlandse wapenproject in jaren. Alles bij elkaar heeft Nederland voor zo'n 4,5 miljard getekend. "Daar zit van alles bij wat ook geld kost, zoals aanpassingen van de basis en onderhoudssystemen. Want in de wereld van jachtvliegtuigen is niets goedkoop."