Gruttoboerderijen redding voor onze nationale vogel?

De BBB-bewindsman moet wel iets verzinnen om de weidevogels te helpen overleven, want de Europese Commissie kijkt op zijn vingers. Nederland heeft in het kader van de Vogelrichtlijn de verplichting om maatregelen te nemen. Omdat de afgelopen kabinetten daarin al tekortschoten, is de Europese Commissie een strafprocedure gestart dit jaar. Harm Dotinga, werkzaam als jurist bij Vogelbescherming Nederland, heeft al in 2016 een klacht ingediend bij de Commissie. Hij ziet dat het via deze juridische weg nog de nodige jaren kan duren voordat Nederland echt gehouden kan worden aan zijn verplichtingen.

Dotinga ziet ook nog juridische bezwaren tegen het broedprogramma. Formeel zal er door de provincies een vergunning moeten worden afgegeven en dat kan alleen voor dieren die niet meer in staat zijn om op eigen kracht naar hun broedgebieden te komen. Voorlopig is daar nog geen sprake van bij de grutto.

Of het rapen van grutto-eieren daarbij het verschil gaat maken valt nog te bezien. Er zijn wel ervaringen opgedaan met het uitbroeden en opfokken van de kuikens. In het Verenigd Koninkrijk is al geëxperimenteerd en dat laat zien dat het kan, maar dat de overlevingskansen en reproductie laag liggen zolang het leefgebied van de weidevogels niet wordt verbeterd. Dat bevestigt ook Jelle Loonstra, ecoloog bij onderzoeksbureau Altenburg & Wymenga en eerder vanuit Rijksuniversiteit Groningen betrokken bij een experiment waarbij ook eieren van grutto’s werden uitgebroed en opgefokt. Hij ziet het plan vooral als uitstel van executie, zolang Nederland niet structureel werkt aan vergroting van het leefgebied van de grutto en andere weidevogels zoals de kievit, scholekster, veldleeuwerik en tureluur.

De gruttopopulatie is voor een heel belangrijk deel afhankelijk van de overlevingskansen in Nederland. Negentig procent van de Europese grutto’s broedt in onze weilanden. Door de intensivering van de landbouw is hun leefgebied ernstig aangetast. De natuurbeheermaatregelen zetten nog niet veel zoden aan de dijk. Boeren kiezen vaak voor de makkelijke ingrepen, zoals later maaien en nesten markeren. Maar de grutto zou het meeste baat hebben bij grotere aaneengesloten leefgebieden. In het Aanvalsplan Grutto wordt gesproken over 35 gebieden van minimaal duizend hectare die nodig zijn. Geen van die gebieden zijn al gerealiseerd.