Huisdieren en wilde dieren slachtoffers van corona-afval

"Dit was het eerste slachtoffer in Nederland", zegt Auke-Florian Hiemstra. Op tafel staat een baars die in de duim van een plastic handschoen is gezwommen. Omdat een baars stekels heeft kon hij geen weg terug vinden. "Een tragische manier om aan je eind te komen", aldus de bioloog.

Elke zondag gaan vrijwilligers de Leidse grachten op met een kanovloot om het water te ontdoen van het zwerfvuil. Steeds vaker vissen ze handschoenen en mondkapjes op: materialen die essentieel zijn voor mensen tijdens deze pandemie, maar funest zijn voor de dieren om ons heen. Afgelopen augustus werd dit eerste slachtoffer gevonden.

Ook huisdieren slachtoffer

Liselotte Rambonnet is als bioloog nu vooral benieuwd: hoe vaak gebeurt dit nog verder in de rest van de wereld? "Dus we zijn op zoek gegaan naar meer voorbeelden en naar interacties tussen coronazwerfvuil, niet alleen die handschoentjes maar ook de mondkapjes, en dieren."

Over de hele wereld werden voorbeelden gevonden, van pinguïns tot egels. Maar ook krabben en octopussen zijn slachtoffers geworden van corona-afval. En onze gevederde vrienden in de lucht ontkomen er ook niet aan: in Canada werd een roodborstlijster gevonden die verstrikt was geraakt in een mondkapje.

"Niet alleen wilde dieren, ook huisdieren eten af en toe mondkapjes op", zegt Rambonnet. Honden en katten kunnen door middel van operatie door de dierenarts gelukkig gered worden, mits je op tijd bent.

Single-use Mondkap heeft geen waarde

Natuurlijk is het de bedoeling dat iedereen mondkapjes en plastic handschoenen in de afvalbak gooit na gebruik. Toch is het overduidelijk dat dit niet altijd gebeurt. Vaak genoeg is dat niet met opzet. Hiemstra: "Je hebt je mondkapje in je broekzak, pakt je sleutels en dan valt je mondkapje er ook uit, en daar heb je geen weet van en het ligt op straat. Ik denk dat het zoiets is, dat het vaker op die manier gebeurt."

Dat men er niet naar omkijkt of een mondkapje uit de broekzak valt, ligt er ook aan dat de single-use mondkapjes inmiddels in grote getale in ons bezit zijn. "In het begin was een mondkapje heel duur, en toen ineens waren er dozen met een paar honderd voor een paar euro", zegt Hiemstra. "Dan zie je dat zo'n product al zijn waarde verliest en dan zie je dat mensen er ook niet meer zo bang voor zijn om een kwijt te raken." Terwijl de mondkap-gebruiker dat misschien niet zo erg vindt, is dat voor de natuur het tegenovergestelde.

100 mondkapjes na één uur varen

Inmiddels is het corona-afval een van de meest gevonden producten op straat en in bossen. "Het staat zeker wel in de top vijf van meest gevonden zwerfafval items, in ieder geval in de Leidse gracht zien we soms wel meer dan 100 mondkapjes in het water als we met de kano vloot erop uit gaan", vult Rambonnet aan. En zo'n rondje door de gracht, dat duurt maar een uur ongeveer.

Plastic pennetjes, van toen we weer naar de terrassen mochten, wc-papier verpakkingen van toen er een jaar geleden massaal gehamsterd werd, en rode potloodjes van de verkiezingen een week geleden: het afval laat precies zien waar Nederlanders zich op dat moment mee bezighouden. Maar niet alleen in Nederland groeit de corona-afvalberg.

Vergaande gevolgen voor natuur

Plasticafval heeft vergaande gevolgen voor de natuur. Het mondkapje is het zoveelste product dat belangrijk is voor de maatschappij maar zijn sporen zal achterlaten in de natuur. Als wij allemaal gevaccineerd zijn en de mondkapjes hopelijk tot de verleden tijd behoren, is het nog behoorlijk aanwezig voor de natuur, "plastic vergaat eigenlijk helemaal nooit", legt Hiemstra uit. "Ergens ter wereld drijven dan nog die handschoenen en mondkapjes en die zullen nog lang zorgen voor problemen."

Het onderzoek van Rambonnet en Hiemstra is nog steeds bezig. Zij willen nog beter in kaart brengen hoe groot de corona-afvalberg is wereldwijd. Wil jij ook je waarnemingen delen met deze biologen dan kan hier.

Meer van De Nieuws BV?

Volg ons op Instagram, Facebook en Twitter.