'Er zou meer verontwaardiging moeten zijn over de 40.000 daklozen'

"Er zit wel enige ontwikkeling in", zegt de ombudsman. Zo zijn sommige gemeenten er heel actief mee aan de slag gegaan, andere "zijn terughoudender". Van Zutphen noemt het wrang dat er acuut wel iets geregeld kan worden, zoals bij de eerste golf van het coronavirus, maar niet voor de langere termijn. "Rond uitbreken van Covid-19 kwam er heel snel veel hulp op gang kwam, maar die hulp is vervolgens ook weer gestopt. Net toen mensen op weg waren wat zelfrespect en zelfregie terug te krijgen, ging het weer de andere kant op."

Van Zutphen had gehoopt dat de ingezette verandering, het snel mensen helpen, voort zou gaan. "Dat moet ook en het kan echt een stuk beter. Maar het is nu een beetje helpen en dan weer niet. Zeker als je het hebt over mensen met problemen die eigenlijk best zelfredzaam zijn, maar gewoon geen dak boven het hoofd krijgen; daar moeten we veel meer aan doen en ervoor zorgen dat ze niet verder afglijden."

Meer verontwaardiging

De overnachtingsplaatsen moeten dan ook per direct open, vindt de ombudsman. "Het is winter en de problemen zijn er niet minder op geworden." Volgens hem weten overheden wel degelijk wat er moet gebeuren, maar ontbreekt het aan echte actie. "Het gaat veel over de toeslagenaffaire en hoe burgers daarbij de dupe zijn van de overheid. Het gaat hier ook 40.000 mensen die slecht worden behandeld. Daar zou meer verontwaardiging over moeten zijn."

Volgens Van Zutphen zouden overheden zich meer moeten realiseren wat het betekent om geen dak boven het hoofd te hebben. "Het is dan ook wel heel wrang om tegen die mensen te zeggen: blijf thuis. Dat hebben ze namelijk niet. Dat realiseren, daar moet een enorme slag gemaakt worden bij de overheden."

Verdubbeling

Die 40.000 mensen zonder vaste slaap- of verblijfplaats is een verdubbeling ten opzichte van tien jaar geleden. Gemeenten hebben hierin een grote rol, stelt de ombudsman. "Het is niet alleen maar de regering in Den Haag. Hoewel het wel te maken heeft met verschraling en de opvatting over wat mensen allemaal wel niet zelf moeten kunnen. Hetgeen wat je voor jezelf kunt regelen als je geen dak boven je hoofd hebt, is heel beperkt."

"Aan de ene kant beroept de overheid zich op zelfredzaamheid, maar zegt ook 'we helpen een beetje'. Dan kom je tussen wal en schip", zegt de ombudsman. "En als je daar eenmaal ligt in dat water, ben je bijna reddeloos verloren. Zeker in deze koude tijden van het jaar."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.