'Gemeenten hebben een monopoliepositie als het gaat om grafrecht'

Monuta onderzocht de kosten van 1694 van de ongeveer 3500 begraafplaatsen in Nederland. Opvallend is dat je in de ene gemeente 'slechts' 750 euro betaalt voor een eenpersoonsgraf en in de andere gemeente maar liefst 8000 euro voor eenzelfde graf.

Naomi Samson van Monuta in Stax&Toine: "Het meest opvallende is dat de prijs van een graf in sommige gemeenten met twintig procent is gestegen. Dat is echt een behoorlijk percentage als je je bedenkt dat een bedrag van 1600 euro dan zomaar oploopt tot 1900 euro."

Waar betalen we eigenlijk voor?

Samson: "De gemeenten kunnen allerlei redenen hebben voor het grote percentage prijsstijging, maar dat weten we nu niet. De gemeenten zijn niet transparant over hoe de tarieven voor een graf zijn opgebouwd."

Gemeenten bepalen zelf de kosten van een graf. Maar waar zijn die kosten dan op gebaseerd? Jan Langeraar, deskundige op het gebied van gemeentelijke belasting en regelgeving: "Dat is moeilijk te zeggen. De gemeente zegt gewoon, als jij iemand wilt begraven op onze begraafplaats, kost dat zoveel."

Je betaalt een bedrag voor de dienst die de gemeente aan jou levert op basis van het grafrecht. Dat is een vergoeding die je betaalt voor het gebruik van de begraafplaats. Je betaalt dan voor het graven van het gat in de grond en het onderhoud van het graf. "Niemand, behalve de gemeente zelf, weet waar die kosten daadwerkelijk uit bestaan."

Kostendekkend

Langeraar: "De enige regel waar de gemeenten zich aan moeten houden, is dat zij nooit meer in rekening mogen brengen dan honderd procent van de kosten die zij maken. Ze mogen dus geen winst maken."

Gemeenten begroten van tevoren een bedrag aan grafrechten, maar omdat mensen zich steeds vaker laten cremeren, zijn er minder inkomsten. Zo ontstaat er een gat dat gevuld moet worden. Om kostendekkend te zijn vullen gemeenten de rekening aan met 'overheadkosten' en 'overige inkomsten'.

Dat zijn kosten voor bijvoorbeeld administratie, ICT, huisvesting van de gemeente en andere facilitaire ondersteunende diensten. Daardoor lijkt het alsof gemeenten honderd procent kostendekkend zijn terwijl dat in feite niet zo is.

Verschillen per gemeente zijn enorm

Daar komt ook nog eens bij dat de tarieven jaarlijks een tot twee procent stijgen, omdat de kosten ook jaarlijks oplopen. Langeraar: "De meneer die het graf graaft kost dit jaar 50 euro per uur en het jaar erop 51 euro per uur. Dan stijgen de kosten met twee procent en dat wordt doorberekend in het grafrecht."

De gemeenten hebben als het ware dus een monopoliepositie als het gaat om grafrecht. Daarom kan je in de gemeente Losser 750 euro betalen voor twintig jaar grafrecht voor een eenpersoonsgraf waar je in Groningen 8000 euro voor grafrecht van dertig jaar voor hetzelfde graf.

Monuta roept daarom de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) op om met een richtlijn te komen. Samson: "De VNG kan niks bepalen voor gemeenten, maar kunnen wel aangeven bij gemeenten dat ze nog transparanter moeten zijn. Die richtlijnen moeten concreter worden."

Transparantie

Op dit moment heeft iedere gemeente andere opties en ook weer andere voorwaarden. Bij de ene gemeente krijg je een zandgraf en bij de ander een bakstenengraf. En zo kun je bij de ene gemeente twintig jaar grafrechten afkopen en bij de ander maar tien jaar.

Samson: "Mensen zijn verdrietig wanneer ze dit doen. Sommige mensen bereiden zich vroegtijdig voor en andere zijn hier in de week van de uitvaart pas mee bezig en dan kunnen er zomaar verborgen kosten naar voren komen."

Monuta wil dat de tarieven die gemeenten hanteren transparant en uniform zijn, zodat je makkelijk kunt zien wat je moet betalen en niet voor verrassingen komt te staan. Samson: "We hopen dat de VNG samen met ons willen onderzoeken wat er mogelijk is."

Stax&Toine

Het middagmagazine Stax&Toine hoor je van maandag tot en met donderdag tussen 14.00 en 16.00 uur. Dionne Stax en Toine van Peperstraten nemen de luisteraar op een ontspannen eigenzinnige manier mee door het nieuws van de dag en spreken met gasten die iets bijzonders gaan doen. Muziek en lifestyle spelen een belangrijke rol in het programma.