'Veiligheidsdiensten moeten altijd rekening houden met wat er kán gebeuren'

Toch hebben diensten als de AIVD en de MIVD volgens Aerdts vergaande bevoegdheden, die flink kunnen ingrijpen in de leefwereld van mensen die ze in de gaten houden. "Maar het oppakken van mensen is in Nederland een taak van de politie."

Aerdts geeft aan dat veiligheidsdiensten een moeilijke taak hebben. "Ze moeten altijd rekening houden met wat er gaat gebeuren. Achteraf na een aanslag ben je uiteindelijk te laat. Dus ze moeten in de gaten houden wat mensen willen, en wat ze kunnen. Daar heb je een set bevoegdheden voor nodig, en ook goede analisten die met hun technieken in de toekomst kunnen kijken."

Ondanks de politieke veranderingen van deze tijd, denkt Aerts dat het onderdeel ‘in de toekomst kijken' niet erg is veranderd ten opzichte van vroeger. "Vijftig jaar geleden had je ook onzekere toekomst, net als je dat nu hebt."

Aerts benoemt dat Nederland een goede controle heeft op het handelen van onze veiligheidsdiensten. “Gelukkig hebben we in Nederland een uitgebreid toezichtstelsel, waarbij er ook een commissie is die alles mag zien, die pasjes heeft, de gebouwen van de diensten in kan en alles mag bekijken. Juist om te zorgen dat de diensten correct omgaan met hun bevoegdheden."

Spanningsveld tussen veiligheidsdiensten en toezichthouders

Toch ziet Aerdts ook een spanningsveld tussen de diensten en hun toezichthouders. "Dat heeft te maken met een politieke keuze. Hoe groot maak je een toezichthouder? En wat geeft je de instantie mee?" In vergelijking tot andere landen noemt Aerdts het toezichtstelsel in Nederland behoorlijk uitgebreid.

Aerdts benoemt dat Nederlandse inlichtingendiensten erop gericht zijn om de democratie en de rechtsorde te beschermen. "In tegenstelling tot autoritaire regimes, waar de diensten vooral bedoeld zijn om de machthebbers in het zadel te houden." Als voorbeeld noemt ze landen als China en Rusland. "Daar is geen toezichtcommissie, dus daar is een hele andere balans dan bij ons. Maar zij zitten wel hier in onze data en onze organisaties te peuren, op zoek naar van alles en nog wat. Vroeger werden staatgeheimen vooral door de staat beschermd, maar tegenwoordig zijn er ook steeds meer bedrijven waar interessante informatie kan liggen."

De auteur vindt dat we ons bewust moeten zijn dat niet iedereen op dezelfde manier naar de wereld kijkt als wij. Een quote uit het boek Diensten met Geheimen: "We kunnen het ons niet permitteren om naïef te zijn als het gaat om de kwetsbaarheid van onze democratische rechtsorde voor bijvoorbeeld ondermijning of spionage. Ik hoop dat het me met dit boek gelukt is om je dát mee te geven."