Hoe ziet bedrijfsspionage eruit? 'Hoeft echt geen Chinees of Rus te zijn'

Wat maakt het grote techbedrijf zo’n populair doelwit van spionage? "Dit soort informatie is gewild omdat het een voorsprong geeft om zelf een productie op te zetten van bijvoorbeeld wapens, communicatiemiddelen en andere technologie", legt NRC-journalist Marc Hijink uit.

Hij schreef een boek over ASML, dat het meest waardevolle techbedrijf is van heel Europa: "Het is de enige fabrikant die marktleiderschap heeft in essentiële machines die op grote schaal chips kunnen produceren."

Start-ups

Daarom steekt ASML tientallen miljoenen per jaar in informatiebeveiliging: "Honderden mensen zijn vooral bezig om hun systemen veilig te houden en hun kroonjuwelen te identificeren", zegt Eric Schouten, CEO van Dyami Security Intelligence. Maar, zegt hij: het is ook heel belangrijk om te snappen hoe inlichtingendiensten werken.

Hij maakt zich dan ook geen grote zorgen over ASML, maar eerder om kleinere bedrijven. "ASML heeft het echt wel op orde en gooit er miljoenen tegenaan. Zij weten wat ze moeten doen. Maar het zijn al die andere kleine bedrijven in Nederland die echt wat aan kennisveiligheid moeten doen. Daar zit juist het gevaar."

Denk bijvoorbeeld aan start-ups rond Eindhoven of rond Utrecht, die met nieuwe technologie werken, zegt hij: "Het kenmerk van een startup en een ondernemer is: we investeren alleen geld waar nodig. En dat ga je niet in iets investeren wat nog niet gebeurd is."

Op de sportclub

Spionage gebeurt op verschillende manieren. "Inlichtingendiensten zijn over de hele wereld actief en zijn op zoek naar informatie ten behoeve van hun eigen economie", zegt Schouten. "Dat zijn niet alleen de Chinezen en Russen, dat kunnen ook de Amerikanen of de Fransen zijn."

Het hoeft niet altijd iemand te zijn die met foute bedoelingen solliciteert: ze kunnen ook een James Bond inzetten, zegt hij. "Het kan zijn dat je gewoon bij ASML werkt en dat je op de sportclub wordt benaderd door een inlichtingenofficier. Die bouwt een vriendschapsbasis met je op. Dan ga je informatie uitwisselen. En misschien wel onder druk, omdat die persoon iets van jou weet. Dat kan van alles zijn."

Screening

ASML is zelf verantwoordelijk voor de screening van sollicitanten. "Ze hebben een paar keer de AIVD gevraagd om te helpen checken of mensen die solliciteren bijvoorbeeld gevoelig zijn voor spionage", zegt Hijink. "Maar de AIVD gaf destijds aan dat er te weinig mensen voor beschikbaar zijn, ook voor een belangrijk bedrijf als ASML. Want dan is het eerste schaap over de dam en moeten andere bedrijven ook. Dan komt de dienst niet meer aan andere taken toe, zoals het bestrijden van terrorisme."