Scherpe controle op wetenschappers uit risicolanden: 'Schokkend op persoonlijk niveau'
- Nieuws
- Scherpe controle op wetenschappers uit risicolanden: 'Schokkend op persoonlijk niveau'
Sinds eind jaren '70 zijn Nederlandse inlichtingendiensten extra scherp op mogelijke kennisspionage, maar "de vraag blijft hoe ver je mag gaan in de risicopreventie." Dat vertelt wetenschapsjournalist Saar Slegers in de tweede aflevering van de podcast Vriend of Vijand die zaterdag in Argos te horen was.
Luister Vriend of Vijand
Vriend of vijand
'De schande van Nederland'
"Nederland heeft niet zo'n beste staat van dienst als het gaat om het voorkomen van kennisspionage", vertelt Slegers. Deze slechte reputatie is afkomstig van de Pakistaanse atoomspion Khan die in 1979 Nederlandse technologie stal om in Pakistan een atoombom te maken.
"Khan is de schande van Nederland en een belangrijke les die geleerd moest worden", vertelt Frederik Voûte, die gespecialiseerd is in de geschiedenis van het Nederlandse kernprogramma. "Daarna zijn de protocollen enorm aangescherpt. Als je uit een bepaald land komt kan je dan niet meer zomaar overal werken. Dit geldt voor bijna alle westerse landen."
Vriend of Vijand #2 - 'Een grote niks' - Vriend of vijand
Balans nationale en individuele veiligheid
Deze aanscherping heeft ook Anatoli Ivankorotski gemerkt, hij was kerngeleerde in de Sovjet-Unie. Vanwege zijn afkomst komt hij in Nederland nergens als kerngeleerde aan de bak. "Mijn leven was gebroken", vertelt Ivankorotski hier zelf over. "Ik ben een grote niks geworden." De wetenschapper eindigt in Katwijk, aan de lopende band in een frikandellenfabriek.
Tegen soortgelijke afwijzingen in hun vakgebied lopen wetenschappers uit Iran op dit moment nog altijd aan. "In een democratie hebben bepaalde organisaties, zoals de AIVD, de bevoegdheid om de grondrechten van burgers te schenden omwille van de veiligheid van de Nederlandse staat en burgers", stelt inlichtingenexpert Ben de Jong.
"Dit blijft natuurlijk schokkend op het persoonlijke niveau", vult De Jong aan. "De kernvraag is de balans tussen nationale en individuele veiligheid. Daar is geen algemeen geldend antwoord op, dat moet je per individueel geval bekijken."
Vriend of Vijand: Een podcast over kennisspionage op Nederlandse universiteiten
Inlichtingendiensten waarschuwen voor spionage op universiteiten. Want het is niet de bedoeling dat high tech kennis van Nederlandse bodem in verkeerde handen valt. Maar hoe bescherm je kennis op een plek die juist bedoeld is om kennis te delen? En hoe bepaal je wie wel en niet te vertrouwen is? In de Argos-podcast Vriend of Vijand onderzoekt wetenschapsjournalist Saar Slegers de dilemma’s achter het Nederlandse kennisveiligheidsbeleid. En ze vraagt zich af: wiens veiligheid staat hier eigenlijk op het spel?
Luister de podcast in je favoriete podcast app en bezoek de website voor Argos voor meer achtergrondverhalen.