Vogelgriepuitbraak teistert Europa: tijd voor inkrimpen pluimveestapel?

Een boerenfamilie in Bentelo werd getroffen door de vogelgriep met als gevolg 189.000 kippen die geruimd moeten worden. "Op het moment dat dat gebeurt, kom je in een waan terecht, dat is met geen pen te beschrijven. Jouw hele levenswerk zie je uit jouw handen glippen", vertelt Bart Jan Oplaat, voorzitter van de Nederlandse Vakbond voor Pluimveehouders, over de situatie van de boer uit Bentelo. Kortom: de vogelgriepuitbraak ontpopt zich tot een rampzalige nachtmerrie voor dier en boer.

Wekelijks duizenden dode wilde vogels

Ron Fouchier, hoogleraar moleculaire virologie aan het Erasmus MC, ook wel: vogelgriepexpert, vertelt dat het virus waarmee wij nu te maken hebben 25 jaar geleden in Azië is ontstaan bij pluimvee. Fouchier: "Sinds die tijd komt het virus zo nu en dan met trekvogels mee naar Europa." Ondanks dat er al enige tijd een ophokplicht geldt, verspreidt het virus zich nog steeds. Het blijkt erg moeilijk te zijn om het virus buiten te houden. "Wilde vogels verspreiden het virus, die dragen het bij zich en vanuit hen komt het zo nu en dan bij pluimvee terecht", zegt Fouchier. Ook onder deze vogels die vrij leven in de natuur, vallen er wekelijks duizenden doden.

Biosecurity en vaccineren van kippen

Is het inkrimpen van de veestapel een oplossing om grote uitbraken als deze tegen te gaan? Volgens Fouchier lost dat voornamelijk op dat er minder pluimvee geruimd hoeft te worden, "dat neemt niet weg dat het virus nog steeds binnen kan komen. Dus de dingen die echt moeten veranderen zijn, ten eerste, de biosecurity op bedrijven. Om te zorgen dat je op geen enkele manier meer die virussen uit wilde vogels kan introduceren in die stal. En het tweede waar we over kunnen gaan praten met z'n allen is of we de kippen zouden moeten gaan vaccineren.

Er zijn vaccins beschikbaar tegen vogelgriep. In de EU is besloten om niet te gaan vaccineren in verband met export. Maar we zouden dat toch moeten heroverwegen nu we al zeven jaar op rij enorme uitbraken zien in Europa met ieder jaar weer miljoenen kippen die geruimd moeten worden." Kippen worden vaak al gevaccineerd voor andere virussen, legt Fouchier uit. Dus de vaccinatiebereidheid onder boeren is er best.

Landbouw en natuurgebieden

Dat onderschrijft Oplaat ook: "Er is alleen nog geen goedgekeurd vaccin." Al sinds 2013 wordt er vanuit Nederland voor vaccineren van kippen gepleit. Oplaat hoopt dat deze rampzalig grote vogelgriepuitbraak kan leiden tot afspraken op Europees niveau. Bovendien hoopt hij dat de overheid goed moet nadenken bij het aanleggen van natuurgebieden. Bijvoorbeeld om het op die manier niet of minder te aantrekkelijk te maken voor trekvogels, waardoor er meer virussen ons land binnen vliegen.

Fouchier is het eens dat we de juiste afstemming moeten hebben in Nederland tussen de aanleg van natuurgebieden en de landbouwsector. "Je wil eigenlijk geen hele hoge dichtheden hebben van de landbouwsector en de landbouwsector midden in een natuurgebied kan natuurlijk ook niet", zegt Fouchier. "Daar zouden we op de lange termijnplanning iets aan moeten gaan doen. Ik denk wel dat de dichtheid iets naar beneden zou moeten gaan, want honderd miljoen kippen op een klein landje is toch wel veel."