Lous Steenhuis-Hoepelman overleefde als kind drie verschillende Nazikampen: 'Het is ook een wonder dat ik hier zit'

In een speciale uitzending van de Nationale Dodenherdenking (NOS) vertellen zij en podcastmaker Marjolein Bax over de ‘onbekende kinderen’. Op een dag als vandaag staat Lous wel stil bij de oorlog. “De bedoeling is dat ik herdenk, maar ik denk meestal aan hele andere dingen. Zo verplicht denken… Ik herdenk vaak op mijn eigen manier.”

Uit elkaar

Lous en haar familie zijn een tijd met elkaar ondergedoken, maar moesten op een gegeven moment toch uit elkaar. “Het was te gevaarlijk op één adres met z’n drieën te zijn. Dat was bij een niet-joodse schilder Henk Harriët in Amsterdam. Toen besloten mijn ouders uit elkaar te gaan. Mijn vader bleef op dat adres, mijn moeder ging naar Haarlem en ik ging naar Bussum”, vertelt ze. “Ik ging naar een oom, een Joodse halfbroer van mijn vader. Hij was gemengd gehuwd. Daar ben ik gebleven totdat de gemengde huwelijke, de Joodse persoon, zich ook aan moest geven. Dat deed mijn oom niet. Die is onder gaan duiken en toen moest ik daar weg. Naar Amsterdam.”

Verraden

“Op hetzelfde adres zat een nog ene Joods meisje ondergedoken. Die werd weggehaald door de Nederlandse politie. Ze werd in het huis van bewaring gestopt op het Leidseplein. Daar heeft ze mij verraden. Die heeft gezegd: er zit nog een Joods meisje in dat huis. Zo ben ik daar ook weggehaald. Drie jaar was ik.”

Lous herinnert zich weinig van die tijd. “Ik weet de verhalen van een mevrouw die mij daar heeft opgevangen. Dat was mevrouw Adriaanse Groen. Die heeft mij daar zien zitten in mijn eentje en heeft zich over mij ontfermd.”

Onbekend

Lous is niet het enige Joodse kind dat werd opgepakt en gestuurd naar een Nazikamp. Ze worden ook wel de onbekende kinderen genoemd. Marjolein Bax maakte een podcast over deze kinderen. “Het zijn kinderen die opgepakt zijn toen ze in de onderduik zaten. Als je was ondergedoken, kreeg je vaak een andere naam. Er werd gezegd: dit is hoe je vanaf nu heet en zo moet je ook altijd zeggen dat je zo heet. Er werd niet opgeschreven wie het echt waren en waar ze vandaan kwamen. Als dat gevonden werd door de Duitsers, had je een heel groot probleem. Daarnaast is het niet voor te stellen dat een kind van drie wordt opgepakt, maar er werden ook baby’s opgepakt. Die konden niet eens praten en wisten dus niet eens hoe ze nou echt heetten. Al die kinderen waarvan dus niemand honderd procent wist wie ze waren, dat werden de onbekende kinderen.”

Westerbork

Ook van Westerbork heeft Lous weinig herinneringen. “Ik heb één herinnering. Dat is een wandschildering. Voor die wandschildering staan ladiekantjes. Die schildering kan ik mij herinneren. Het was de rattenvanger van Hamelen. Dat is een fragment ergens in mijn hoofd.”

Ze houdt een koffertje bij van spullen die ze nog heeft van de oorlog. In dat koffertje zit een zelfgemaakte pop. “Die heb ik hoogstwaarschijnlijk in Westerbork gekregen. Die is net zo oud als ik.

Overleefd

Na Westerbork is Lous nog naar de kampen Bergen-Belsen en Theresienstadt gestuurd. Ook die overleefde ze. Alle kinderen, op eentje na, overleefde de Nazikampen. “Het zal altijd een vraag blijven. We hebben een aantal mogelijke antwoorden”, vertelt podcastmaker Marjolein Bax. “Toen de kinderen aankwamen in Westerbork, waren ze onbekend. De Duitsers wilden eerst weten wie de ouders van de kinderen waren, want in hun ogen was het ergste wat je kon doen, een kind naar Auschwitz sturen wat misschien wel een Duitse vader had. De mensen in het weeshuis wisten ook dat de kinderen zo lang mogelijk hier gehouden moesten worden. Die moesten niet op transport. Ze probeerden die zoektocht te rekken. In Bergen-Belsen wordt er gedacht dat ze gespaard zijn, omdat ze misschien ingezet konden worden als ruilmiddel.”

Herdenken

Lous vindt het belangrijk dat de verhalen uit de Tweede Wereldoorlog doorgegeven worden aan de jonge generatie. Daarvoor gaat ze ook naar scholen. Daar vertelt ze samen met haar koffertje haar verhaal. “Kinderen zijn muisstil. Altijd. Ze stellen hele goede vragen, vooral op de basisscholen.”

Ze vindt het bijzonder dat ze nu nog haar verhaal en ervaringen kan vertellen. “Ik citeer altijd Loek de Liever. Hij zegt altijd: wij leven in blessuretijd. Het is ook een wonder dat ik hier zit, toch?

Wil je meer weten over de onbekende kinderen? Luister dan hier naar de podcast 'De Onbekende Kinderen van Kamp Westerbork'