Je kunt een romanschrijver aanklagen voor personages, maar veel kans maak je niet

Christiaan Alberdingk Thijm, advocaat en schrijver van het boek Privacy VS Auteursrecht, schat dat de kans niet heel groot is dat moeder Clara Mizee-Andriessen in het gelijk wordt gesteld. "In soortgelijke zaken wint de schrijver meestal", zegt hij in NOS Met het Oog op Morgen. "Ik voorspel dat Mitzee de zaak gaat winnen."

Volgens Mizee-Andriessen is de op haar gebaseerde romanmoeder onjuist en onnodig kwetsend Een erg prettig personage is de romanmoeder dan ook niet. Ze kleineert haar dochter, brengt een ongezond seksueel moraal bij en verwaarloost haar. Zo schrijft Mizee in haar boek: "Ze kamde m’n haar niet, zodat het moest worden afgeknipt, ze ging niet naar dokters en tandartsen, zodat m’n halve gebit wegrotte en ik altijd krom liep van de buikpijn en nu een darmverzakking heb, die je normaliter alleen bij bejaarden ziet […]".

Alberdingk Thijm: "Het zit op de grens. Het is enerzijds fictie, maar anderzijds verwerkt Mizee vaak veel autobiografische elementen in haar romans."

In soortgelijke rechtszaken oordeelt de rechter meestal in het voordeel van de schrijver. Zo hoefde A.F.Th van der Heijden zijn roman de Helleveeg niet aan te passen toen hij de familienaam van zanger Peter Koelewijn verbond aan een illegale abortuskliniek.

"Maar het komt ook wel eens voor dat de rechter de aanklager in het gelijk stelt", weet Alberdingk Thijm. "Of de rechter kan oordelen dat een inlegvel met een disclaimer waarin wordt benadrukt dat het om fictie gaat, voldoende is."

Eén ding is zeker: de zitting komt de band tussen moeder en dochter niet bepaald ten goede. "Als je als familie in een rechtszaal tegenover elkaar staat, leidt dat altijd tot vervelende momenten". In Dagblad Trouw zegt Mizee: "Dit is een nachtmerrie, zowel voor mijn moeder als mij."

Smeuïge anekdote

Alberdingk Thijm zelf is ook wel eens geconfronteerd door lezers die zich herkenden. In zijn geval ging het om een een boek dat hij schreef over een letselschade-advocaat. "Ik had een echte letselschade-advocaat gevraagd om een smeuïge anekdote voor mijn boek. Ze vertelde vervolgens een verhaal over een cliënt die rustig op een treinperron aan het wachten was toen er opeens iemand voor de trein sprong. Hij kreeg toen het hoofd tegen zijn knie, maar de verzekeringsmaatschappij wilde niet uitkeren omdat de treinspringer op het moment van de letselschade al overleden was."

Nadat het boek uit was, kreeg Alberdingk Thijm een e-mail van de man die het hoofd tegen zijn knie had gekregen. "Bleek dat zijn partner zijn boek had gelezen, dan schrik je wel even", zegt de auteur. "In dit geval was hij gelukkig niet boos."