Zeewater in rap tempo aan het opwarmen: 'Oceaan is helemaal van slag'

"Dat de oceaan van slag is merken we al het hele jaar. Het begon met het langzaam opwarmen van de Stille Oceaan voor de kust van Peru. Dat was op zich verwacht", weet Van Sebille. "Dat heeft namelijk te maken met El Niño. Maar wat er daarna gebeurde was heel onverwachts: de Atlantische Oceaan werd opeens heel veel warmer dan ooit gemeten. Dat is inmiddels wat gaan liggen, hoewel er nog steeds heel veel stukken zijn die nog steeds heel warm zijn."

Oceaan is dynamisch

Ook de Middellandse Zee is erg warm en bij de Zuidpool is het zee-ijs 'heel snel' aan het smelten. "Daar snappen we ook helemaal niets van. Alles gaat opeens heel snel in de oceaan en dat verbaast me heel erg. Dat hebben we nog nooit zo gezien."

Alles gaat in de oceaan namelijk normaal gesproken heel langzaam, legt de hoogleraar uit. "We zijn altijd aan het meten: hebben gegevens van satellieten, robots die zich door de oceaan bewegen en metingen van schepen. Die metingen doen we altijd rustig aan: daar kijken we goed naar en doen we veel kwaliteitscontroles op. We hadden helemaal geen goed systeem om analyse te doen van de héle oceaan, want we dachten dat dat niet nodig was. In de oceaan gaat alles namelijk wat langzamer. Tot dit jaar: de oceaan blijkt dynamisch te zijn en heel snel te kunnen veranderen."

Buffer

Dat de zee zo snel van temperatuur wisselt, is lastig voor het leven in zee. "Dat kan niet goed tegen temperatuurschommelingen, want normaal gaat alles er trager. Hittegolven kunnen zomaar maanden aanhouden. Organismen kunnen zich niet zomaar aanpassen. Koralen gaan op gegeven moment dood, vissen gaan migreren. We zien nu vissen in de Noordzee die eigenlijk in de Middellandse Zee voorkomen." Die op hun beurt ook heel ander voedsel nodig hebben dan wat in de Noordzee voorkomt: "Die kunnen zich daar niet zomaar op aanpassen."

Daarnaast heeft de hogere zeetemperatuur ook andere gevolgen. "We hebben het overigens over tienden van graden, maar dat is voor de oceaan heel veel. Als de oceaan opwarmt, kan het minder CO₂ opnemen. Nu is de oceaan een buffer van extra warmte en CO₂-uitstoot. De oceaan vertraagt de klimaatopwarming: als we op een planeet hadden geleefd zonder oceaan, hadden we 30 jaar geleden al de huidige hoeveelheid CO₂ in de lucht gehad. Als de oceaan minder CO₂ opneemt, blijft er meer over in de atmosfeer en warmt de aarde dus ook meer op."

En tot slot zet warm water uit, legt Van Sebille uit. "En dat water kan maar een kant op, en dat is omhoog. Daarom is er een stijging van de zeespiegel, en zeker in Nederland moeten we ons daartegen wapenen."