Crowdfunding boomt, maar hoe nieuw is dit vrijgevige gedrag?

"Geefgedrag is zo oud als de wereld en in Nederland hebben we er een hele lange traditie van. Met crowdfunding platforms heb je er een nieuwe manier bijgekregen waarop mensen dat kunnen doen. Dit maakt het wel enorm veel makkelijker natuurlijk", zegt René Bekkers, hoogleraar Filantropie aan de Vrije Universiteit, in NOS Met het Oog op Morgen:

Traditie Nederland

Niet alleen is geefgedrag blijkbaar al van oudsher een ding, het gaat volgens Bekkers ook ver terug in de geschiedenis van ons land: "De goededoelenloterijen zijn in de Lage Landen uitgevonden ergens in het jaar 1450. Vanaf dan werden publieke voorzieningen, die we tegenwoordig met overheidsgeld en belastingen betalen, op die manier gefinancierd. Denk dan bijvoorbeeld aan wat later een Oudemannenhuis ging worden, de weeshuizen en de manieren om mensen zonder families nog te ondersteunen. Dat werd vroeger ook vaak via armenzorg en via de kerk georganiseerd."

Bekkers woont zelf in Den Bosch en ook daar had je een Geefhuis: "Het Geefhuis was in dezelfde straat als waar de relschoppers afgelopen week de stad binnenkwamen. Vroeger ging de elite van de stad aan de ene kant van het gebouw binnen met geld en graan en aan de andere kant van het gebouw kwamen de armen binnen om het op te halen."

Willekeurig

Toch hebben bij deze soort acties mensen wel eens het gevoel dat ze wat willekeurig zijn. Waarom die ene persoon of organisatie ondersteunen na een tegenslag en de andere niet? Dat kan met het moment te maken hebben: "Je voelt dan echt de behoefte om iets te doen en het geeft een goéd gevoel als je dat kunt. Je hebt iets bijgedragen en de volgende ochtend waren in de stad bijvoorbeeld echt heel veel mensen op de been om te helpen de stad mee schoon te vegen. Dat zijn manieren waarom mensen toch weer betekenis kunnen geven aan iets waar ze het natuurlijk helemaal niet mee eens zijn. Het is voor hen ook een verschrikkelijke gebeurtenis geweest in de stad en je wil trots zijn op je stad. Dus dan ga je tijd of geld geven om dat beter te maken of te fixen", zegt Bekkers.

Menselijk leed

Er zijn volgens Bekkers wel bepaalde factoren die ervoor zorgen dat mensen dit soort acties sneller opstarten: "De tranen van Maaike hebben misschien wel geholpen voor de actie voor de Primera. Je hebt beelden nodig die heel duidelijk laten zien hoe erg het is. En menselijk leed zien, dat helpt natuurlijk. Ook andere factoren kunnen meespelen; zoals dieren en onschuldige slachtoffers. Dat helpt altijd. En je moet natuurlijk maar net de pech hebben dat jouw winkel precies in die straat staat en dat ze daar dan net langskomen. Dat is natuurlijk verschrikkelijk dus je kunt je heel goed voorstellen dat het jou ook had kunnen overkomen als jij die ondernemer was geweest die daar een zaak had. Dat menselijke gevoel van empathie, dat komt automatisch eigenlijk. Je stelt je voor hoe dat is voor een ander en wil daaraan meehelpen om het op te lossen."

Niet georganiseerd

Het grootste verschil met de klassieke goede doelen is volgens Bekkers de organisatie: "Dat is echt een gat in die wereld. Bij goede doelen in dat allemaal goed geregeld, maar opvallend bij crowdfundacties is dat er geen wettelijke basis is voor die regeling. Moeten mensen daar bijvoorbeeld belastingen op betalen? Dit zijn van die spontane acties die gewoon opkomen. We zien ze steeds vaker en het is wel een trend, maar het is niet duidelijk hoe alles is geregeld."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.