Wat kun je doen om antisemitisme aan te pakken?

"Uit allerlei onderzoeken blijkt dat het aantal incidenten, het aantal uitingen enorm toeneemt. De Europese Unie heeft onlangs een onderzoek gedaan, daaruit blijkt dat er een dertienvoudige toename te zien is tussen 2019 en 2020 in de Duitse taal en een zevenvoudige in de Franse taal", vertelt Verdoner in het NOS Radio 1 Journaal. "Dat speelt ook in Nederland."

'Er is een verharding'

Verdoner ziet het ook toenemen in de politiek. "Er is een verharding. Dat zie je sowieso. Er is een polarisatie en complotdenken is ook de politieke arena binnen gekomen. Daarbinnen zie je ook altijd dat antisemitisme opkomt. Jammer genoeg is het zelfs in de Kamer zo dat er politici antisemitische dingen tweeten. Dat is heel gevaarlijk. Als het in het hoogste orgaan van ons land gebeurt, zet je als het ware deuren open. Dan denken mensen: 'als zij het mogen, mogen wij het ook'. Mensen die antisemitisch zijn, voelen zich minder geïnhibeerd om het te uiten, maar ook nieuwe mensen kunnen daardoor beïnvloedt worden. Het is een hele belangrijke taak om daar tegen op te treden."

Volgens Verdoner is het taboe op antisemitisch gedachtegoed eraf. "Het mag weer. Dat is enorm gevaarlijk. Die ideeën en complottheorieën hebben gezorgd voor miljoenen doden. Het zijn niet zomaar ideeën. Het is niet zomaar dat er zolang een taboe op rust. Het idee dat het taboe nu weg lijkt te zijn of steeds meer, dat is zeer zorgelijk."

Plan van aanpak

"Er is eigenlijk een heel breed scala nodig aan maatregelen. Online is een van de belangrijkste onderdelen. Offline en online zijn steeds meer vervlochten, we leven ons fysieke leven ook deels online. Datgene dat daar gebeurt, beïnvloedt ons ook in het dagelijks leven. Waar gaat het dan om? Dan gaat het om de platforms en het reguleren van de platforms. Daar zit ten eerste ook een taak voor de Europese Unie, maar wij kunnen ook wij als Nederland kunnen er heel veel aan doen."

"Dat gaat dan bijvoorbeeld om het directer strafbaar stellen, explicieter strafbaar stellen van dingen. Als je dan online iets tegen komt je ook direct lik op stuk kunt doen, want we lopen eigenlijk achter in bestraffing van online antisemitisme. Ons strafbestel is erg ingericht op overtredingen in de fysieke ruimte. Het meeste gebeurt online. Het gebeurt zo vaak dat het lastig is om daar telkens weer een zaak van te maken. Dus moeten we ook ons strafsysteem daar op ons aanpassen."

Specifiek verbieden

"Door antisemitisme en vormen daarvan explicieter te verbieden, kan je sneller acteren." Antisemitisme is in de wet al verboden, maar Verdoner vertelt dat het plan wel echt impact kan hebben om antisemitisme aan te pakken. "Het mag niet, maar als je het bijvoorbeeld hebt over holocaustontkenning, dan is het in de wet verankerd in groepsbelediging. Dan moet je een zaak aanspannen en dan ook bewijzen dat het groepsbelediging is. Dan is het verboden, maar daar zit ene hele tijd achter."

"Als je nou direct holocaustontkenning strafbaar stelt, kun je direct zeggen: 'het is ontkenning, straf en je krijgt bij wijze van spreken een transactievoorstel'. Daarmee is het al beboet, dat gaat veel sneller."

Met winst komt verantwoordelijkheid

Wat kunnen de platforms zelf doen? "Daar ligt een extra verantwoordelijkheid. Die platforms nemen vaak een enorme nieuwe positie mee in de samenleving. Neem nou een platform die dingen verkoopt: een boekenhandel die iets antisemitisch verkoopt, zouden we daar meteen gaan staan en direct daarop acteren. Als het online gebeurt, zijn de grote platforms die zeggen: 'ja, maar wij kunnen niet allemaal controleren wat er gebeurt en er is zoveel'. Maar het gekke is: ze hebben bijna de hele markt overgenomen. Er is een grote winstpotentieel daar, daarmee komt ook verantwoordelijkheid. Het is niet zo dat zij kunnen zeggen: 'wat ik hier aanbied, heb ik geen verantwoordelijkheid voor'. Daar kun je ze voor straffen en aanspreken."