Verlies door femicide: 'Voor zichzelf opkomen heeft haar het leven gekost'

Verlies door femicide

Roza Boer verloor haar zus Willeke op het moment dat zij wilde scheiden van haar man. "Aan het begin van hun huwelijk was het allemaal niet zo duidelijk. Naarmate het huwelijk vorderde, werd steeds meer zichtbaar hoe complex het samen werd voor hen." Willeke raakte steeds meer in een sociaal isolement: "Op het laatst zei ze verjaardagen af, terwijl dat altijd heel belangrijk voor haar was. Ze was gek op haar nichtjes en neefjes. Ik kreeg toen altijd een antwoord waarvan ik dacht dat het niet klopte. Maar ergens respecteer je het en vraag je niet door. Je denkt dat ze er wel een goede reden voor heeft." Het sociale isolement van Willeke werd groter en groter. "De laatste drie maanden van haar leven veranderde de situatie met een rap tempo. Als ik contact probeerde te maken zat haar echtgenoot er altijd bij. Ik had haar niet meer alleen en ik miste haar heel erg."

Willeke speelde al langere tijd met de gedachte om de relatie te beëindigen. "Op het laatste moment had ik even contact met haar toen hij er niet was, en toen brak ze. Op dat moment zei ze: 'Roza ik weet niet meer wie ik ben, dit wil ik niet meer.' Op dat moment dacht ik dat ze eruit zou komen." Helaas liep het anders af. "Haar trouwring lag op de tafel, dus blijkbaar heeft ze de ochtend waarop ze is vermoord aangegeven te willen scheiden. Dat is haar uiteindelijk fataal geworden. Het opstaan voor zichzelf heeft haar het leven gekost."

Ook Lena Olivier, voorzitter van de Federatie Nabestaanden Geweldsslachtoffers (FNG), verloor haar zus Miranda door femicide. Achteraf herkent ze nu de signalen. "Ik had een goede band met mijn zus, maar ze glipt tussen je vingers door. Op een gegeven moment denk je: waar ben jij? Waarom zeg jij niks meer tegen mij? Je voelt dat het niet goed zit. Wat ik me kan herinneren is dat ik urenlang met Miranda gepraat heb, maar op een gegeven moment vertelde zij mij niks meer. Waarschijnlijk omdat ik te vaak heb gezegd dat ze weg moest bij haar man. En uiteraard denk je achteraf: had ik maar dit, had ik maar dat."

Bewustwording redt levens

De strijd tegen femicide begint dichtbij – bij het herkennen van signalen en het durven handelen. "Mijn tip is om nooit te zeggen dat ze weg moeten bij hun man, want dat doen ze niet," waarschuwt Lena. "Maar zeg dat je er altijd voor ze bent, dat is het belangrijkste." Roza benadrukt het belang van bewustwording en actie ondernemen. "Tegenwoordig kan iedereen rode vlaggen googelen. Maak het bespreekbaar als je een onderbuikgevoel hebt. Maar doe dat zonder te beschuldigen of advies te geven."

Volgens criminoloog Gert Jan Slump is femicide een van de meest voorspelbare vormen van moord, juist vanwege de signalen. Om het taboe te doorbreken staat er een grote publiekscampagne op de planning. Het huidige kabinet heeft daar 10 miljoen euro voor vrijgemaakt. Ook het FNG mag meewerken aan deze bewustwordingscampagne. "We moeten femicide net zo zichtbaar maken als stickers in het OV en posters op toiletten," zegt Lena. "Zodat het in ieders hoofd zit. En als vrouwen dan even alleen zijn, ze zich herinneren dat er hulp is."