Artsen moeten minder overbehandelen: 'We zijn als de dood voor de dood'

"Overbehandelen is een behandeling die weinig toevoegt en schade kan berokkenen", zegt Meijman. "Stel dat iemand uitgezaaide kanker heeft en het twijfelachtig is hoeveel diegene nog heeft aan een nieuw type chemokuur. Je weet dat de patiënt er misschien twee of drie maanden langer van gaat leven, maar dan wel heel ziek is en vaak naar het ziekenhuis moet."

In zo'n geval kun je praten over overbehandelen. "Want je ontneemt mensen de mogelijkheid om wat meer op het leven te reflecteren. "Dit is een heel heftig voorbeeld. Maar als je iemand met een verkoudheid twee antibioticakuren geeft, dan is dat ook overbehandelen."

Het zijn vaak moeilijke gesprekken, wanneer artsen met patiënten moeten bespreken of het verstandig is om een behandeling door te zetten. "Daarom pleiten we ervoor dat we ervoor zorgen dat die gesprekken ook kunnen plaatsvinden", vertelt Meijman. "Zowel in ziekenhuizen als bij huisartsen moeten we daar de tijd voor krijgen. Maar het moet ook normaler worden in Nederland dat we dit soort gesprekken gaan voeren".

De drang om door te behandelen heeft volgens Meijman ook te maken met de illusie van maakbaarheid. "We denken dat de mens alles kan oplossen, daarom kunnen we er moeilijk mee omgaan dat dingen op een gegeven moment ook wel afgelopen zijn", zegt Meijman. "Daarnaast zijn we ook wel een beetje als de dood voor de dood."

Oncoloog Gabe Sonke van het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis waarschuwt ook voor overbehandeling. "De uitgaven aan dure geneesmiddelen tegen kanker en andere ziekten is in tien jaar bijna vertienvoudigd naar drie miljard euro per jaar", vertelt Sonke. Soms werken die geneesmiddelen heel goed, maar vaker werken ze helemaal niet zo goed. Deze medicijnen geven aanzienlijke bijwerkingen zoals vermoeidheid, ontstekingen en diarree."

Dat betekent dus veel controles, ziekenhuisbezoeken en -opnames. "Dan is er voor de patiënt geen ruimte voor kwaliteit van leven of voorbereiding op het sterven. Nee zeggen tegen kansarme behandelingen moeten we dus niet zien als een gemiste kans, maar als een krachtige manier om overbehandeling te voorkomen."