Psychedelica als behandeling voor psychische problemen

“Hij heeft zijn bekendheid vooral te danken aan het behandelen met onder andere LSD”, vertelt medisch historicus Leo van Bergen in NOS Met het Oog op morgen. Hij schreef een boek over hem: ‘Bevrijd, over het concentratiekampsyndroom en de LSD-behandeling van Jan Bastiaans’. “Hij behandelde verzetslieden met psychische problemen en later ook mensen uit concentratiekampen. Die groep werd steeds groter.”

Behandeling

Volgens Van Bergen lag psychoanalyse in de kern van de behandeling. “Het probleem daar is dat het kletsen is en het duurt jaren en jaren. Dan is het nog afwachten of het helpt.” De psychiater Jan Bastiaans dacht dat hij de duur van de behandeling kon verkorten met het gebruik van psychedelica.

Er zijn verschillende meningen over de effectiviteit van zijn methoden. “Dat ligt er maar net aan, aan wie je het vraagt.” De patiënten waren over het algemeen positief over de behandeling van Bastiaans. “Alleen als je een aantal jaar later nog een keer kijkt, blijkt het toch wel tegen te vallen”, vertelt Van Bergen. Ook was er onder medici een enorme discussie over het gebruik van psychedelica bij de behandeling.

Media

Tijdens het onderzoek voor het boek heeft Van Bergen wel zo’n 1100 kranten doorgespit voor nieuws over de behandeling van concentratiekampsyndroom. Daarin vond hij dat de medische discussie totaal niet werd vermeld. “Iedereen zegt: Bastiaans is en arts, hij weet heus wel wat hij doet. Hij zegt dat hij het voorzichtig doet en de patiënten zijn tevreden. Wie zijn wij om daar vragen over te stellen? Ze staan als een blok achter de behandeling.” Als er dan iets werd gezegd over de methode, werd er vaak alleen maar vermeld dat er een aantal medici waren die het niet eens waren met de behandeling. “Ze gingen niet in op waarom die medici het er niet mee eens waren.”

Ondergang

Bastiaans is jarenlang door gegaan met het behandelen van patiënten met psychedelica. Te lang, vindt Van Bergen. “Noem het een beetje iemand die ziek, zwak en misselijk achter het stuur kruipt. Dat moet je gewoon niet doen. Dat was hij, daardoor ging hij fouten maken.”

Daarnaast was het checken van zijn werk bijna onmogelijk. Bastiaans hield namelijk geen patiëntverhalen bij. “Toen in het midden van de jaren tachtig werd gezegd: oké, we gaan onderzoeken wat jouw wetenschappelijke resultaten zijn, kon dat niet.” Er waren zo weinig gegeven beschikbaar voor de onderzoekers dat ze eigenlijk geen onderzoek konden uitvoeren over de effectiviteit. “Dat was de doodsteek van de LSD-behandeling.”

Nieuwe belangstelling

In recente jaren is er weer een vernieuwde belangstelling voor het behandelen met psychedelica. Dat komt, volgens Van Bergen, door kleine onderzoeken met goede resultaten. “Die werden gedaan met veteranen en daar werd gezien dat het zou kunnen gaan werken.” Het verschil nu is dat de onderzoeken wel gecheckt kunnen worden. “De hoogleraar geneeskunde was god op z’n afdeling. Wat hij vroeg, werd er gedaan.”

Van Bergen denkt ook niet dat de media gelijk als één blok achter de behandeling gaat staan. “Er zijn nu wetenschapsredacteuren, dat helpt.”