Personeelstekort ziekenhuis: dan maar familie laten meehelpen?

Bij het Amsterdam UMC is er een pilot geweest met familie van patiënten die actief meehelpen op de afdeling. "We vroegen ze bijvoorbeeld om te ondersteunen bij het tandenpoetsen, samen te eten en met de patiënt te gaan wandelen", vertelt lector patiëntenparticipatie Anne Eskes.

Volgens haar was de grootste winst van de familiehulp geestelijk. "Wij zien geen reductie in verpleegkundigen of tijdwinst. Die suggestie wordt wel gewekt, maar dat zagen wij echt niet."

Tekort verpleegkundigen

Er is een landelijk tekort van 14.000 mensen in vooral de verpleegkundige zorg. Als er niks gebeurt, moet over 40 jaar één derde van de Nederlandse beroepsbevolking in de zorg werken. Daarom is dit idee van het St. Antonius Ziekenhuis volgens transferverpleegkundige Petra Dorido het proberen waard.

Zelf heeft ze op de afdeling neurologie gewerkt, waar veel patiënten in de war zijn. "Hoe fijn is het dan als er een vertrouwd iemand in je buurt is die je veel sneller zal snappen?" Toch vraagt ook zij zich af of dit de werkdruk voor verpleegkundigen – waar dit idee in Nieuwegein oorspronkelijk voor bedoeld is - zal verlagen. "Het vraagt namelijk wel wat van een afdeling."

Kinderen van patiënt

Luisteraar Berty Ruurs heeft als patiënt vaak in het Nieuwegeinse ziekenhuis gelegen voor specialistische zorg. Haar familie woont in Roosendaal en kon vanwege de afstand niet dagelijks op bezoek komen. "Ik kan toch niet verwachten dat ze elke dag vier uur reizen om mijn bed op te maken?" Toen haar kinderen zelf net een gezin hadden met kleine kinderen, zag ze dit hun "ook echt niet doen".

Als ze dichterbij hadden gewoond had ze wel wat meer ondersteunende zorg in het ziekenhuis van hen durven vragen. "Hoewel het aantrekken van mijn steunkousen ook al een heel karwei is", aldus Ruurs. Handelingen als injecties zetten vindt ze meer iets voor verpleegkundigen. "Dat mijn geliefden mij dan gaan prikken? Dat zou hem echt niet worden."

Familieparticipatie

Familieparticipatie vindt al langer plaats binnen de verpleegkunde, zegt Bianca Buurman die voorzitter is van de beroepsvereniging Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland. Als het vrijwillig gebeurt, in goed overleg met patiënt en mantelzorger, dan kan het positieve effecten hebben.

Ze vindt wel dat de mantelzorgers goede begeleiding nodig hebben en daarom weet ze niet of het direct effect heeft bij het verlichten van de werkdruk. Patiënten kunnen door de hulp misschien wel sneller naar huis. Zaken zoals injecties geven of wondzorg zou ze niet direct uitbesteden aan onervaren familieleden. "Daar moet je heel goed over nadenken."

Ethisch probleem

Hoogleraar Ineke Sluiter plaatst haar vraagtekens bij de vrijwilligheid van dit plan. Wat als jij bijvoorbeeld je vader of moeder niet kunt helpen? "Misschien zijn mensen bang dat hun geliefde minder snel geholpen zal worden als ze nee zeggen."

Ook is ze bang voor een tweedeling in de zorg: patiënten die wel familieleden hebben die kunnen helpen en zij die dat niet hebben. "Dat is een ethisch probleem en dat tast de vrijwilligheid aan."