Laurentia en Godwana: Hoe twee geliefden elkaar vonden in Ierland

De zomer was ik, zoals bijna elke zomer, in Ierland. De reden daarvoor is simpel. Het eiland is bijna drie keer zo groot als Nederland, de bevolking telt slecht een kwart van de onze. Nederland is het op vier na drukste land van Europa, Ierland het zesendertigste. En mijn idee van vakantie is: rust. Van werk, ja, maar vooral ook van mensen.

Ierland

Ierland, het eiland, bestaat uit twee delen. Ik heb het dan niet over de politieke scheiding tussen de republiek Ierland, een EU-land, en Noord-Ierland, een land dat onderdeel is van het Verenigd Koninkrijk. Maar over het geologische, liefdevollere huwelijk van Laurentia en Godwana. De bodem van een land slaat de geschiedenis op van die grond - en geeft hem terug: kerkelijke kelken van 5 eeuwen terug, een prins die 2.000 jaar geleden stierf, aardlagen die vertellen hoe een land zich bewoog. Hoe twee geliefden elkaar vonden.

Laurentia en Godwana

Honderden miljoenen jaren geleden werden de continenten Laurentia en Godwana van elkaar gescheiden door een oceaan met de naam Iapetus, met de grootte van, op zijn minst, de Atlantische Oceaan. Het nu noordelijke deel van Ierland lag toen nog op het continent Laurentia, dat ondermeer onderdeel vormt van het moderne Noord-Amerika. Het zuidelijke deel van Ierland bevond zich op Gondwana, bewaard gebleven als grote delen van Afrika, Europa en Australië.

Bijna vijfhonderd miljoen jaar geleden kwamen de continenten met elkaar in botsing en sloot de oceaan zich. Waar de continenten op elkaar botsen, hoopten zich heuvels en bergen op. In Ierland is deze botsing te zien aan de manier waarop de nu-afgeronde ophopingen over een groot deel van het eiland lopen, van zuidwest naar noordoost. De las begint bij Dingle aan de westkust van het eiland en eindigt bij Clogherhead aan de oostkant.

De geliefden bewogen vervolgens noordelijk, dicht tot aan de evenaar, we hebben het hier over een beweging van vijftig miljoen jaar, en vervolgens nog verder noord, en nog eens en - we spoelen even vierhonderd miljoen jaar door - in 2022 lag het waar het nu nog (even) ligt en liep ik op een late juliochtend de Slieve Bloom Mountains op, zo’n ophoping van land van waar de twee stukken continent elkaar hadden gevonden in hun nog altijd gelukzalige omarming.

Groene stilte

Ik liep een 600-meter-hoge heuvel van vijfhonderd miljoen jaar oud op. Het pad slingerde langs een riviertje, waar een uitgelaten, blaffende hond als een hinde rondsprong tussen berken en hazelaars, met een waterkoelte tussen de stammen. En overal mos, natuurlijk. Groene stilte. Toen langs steeds minder water en steeds meer naaldbomen en toen steeds minder bomen en steeds meer planten, paars, op de helling en, tot slot, de top van de heuvel. En het uitzicht.

Het was een heldere middag, met wolken als pas uitgeschonken melk in het theeglas van de lucht. De vallei was vele kleuren groen, veranderlijk in het licht. Het was begrijpelijk waarom dit land ‘het eiland van de smaragd’ wordt genoemd. Ik stond op de noordelijke flank en zag in de verte het dorpje waar ik de vorige avond in de pub een oude man een teruggekomen emigratielied van verlangen naar de schoonheid van Ierland had horen zingen. De erfenis van de diaspora die de geschiedenis van het land kenmerkt. Nu zal ik het verdriet van deze geschiedenis niet verwarren met het verlangen van deze wandelaar om dit uitzicht weer te omarmen, maar het liedje 'The Fields of Athenry' staat hier de laatste dagen vaak op.