Oud VWS-minister Klink: houd vast aan marktwerking in de zorg

Deze maand neemt neemt Ab Klink afscheid van zijn werkgever VGZ. Bijna acht jaar heeft hij er dan op zitten als bestuurder bij een van de grootse zorgverzekeraars van Nederland. Om vervolgens aan de slag te gaan als consultant in de zorg voor opdrachtgevers in Duitsland en landen in het Midden-Oosten. Daar kijkt hij naar uit en hij denkt er serieus over na om te verhuizen naar de Bondsrepubliek.

Ondertussen blijft Klink trouw aan zijn overtuiging dat de zorgkosten omlaag kunnen door de marktwerking beheersbaar zijn gang te laten gaan tussen de verschillende zorgverzekeraars. Dat kan volgens hem zo ingericht worden dat tegelijkertijd de zorgkwaliteit omhoog kan worden gestuwd. Kort gezegd: schrap alle behandelingen uit de zorg die niet per se nodig zijn. "Let wel: in de normale situatie als er geen crisis is."

Afschaling IC-capaciteit

Blijf dus werk maken van afschaling van de IC-capaciteit in de reguliere zorg, stelt Klink Afgelopen week brak de zorgtopman al een soortgelijke lans in een interview met de Volkskrant. Klink, die zelf minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport was in het kabinet-Balkenende IV (2007 en 2010), meent hiermee de zorg betaalbaar te houden.

Een IC-bed kost immers enkele duizenden euro’s per dag. "Er vinden vooral veel onnodige operaties plaats in het laatste levensjaar van een mensenleven, blijkt uit Amerikaanse studies. Het aantal verwijzingen naar IC-bedden moet minder om de zorg betaalbaar te houden. Uit onderzoek blijkt dat als ze er zijn, ze ook gevuld worden." En volgens Klink liggen er ook patiënten die niet noodzakelijkerwijs zo’n duur bed nodig hebben.

De oproep van Klink is opmerkelijk: uitgerekend in een periode waarin er juist vanuit de politiek, zowel links als rechts, met klem wordt gepleit voor meer IC-bedden en minder denken in marktwerking. Hiermee zou de dreiging van een code zwart die meerdere keren kwam opdoemen, kunnen worden voorkomen in de toekomst.

Enorm grijs gebied

Goede zorg verlenen is in elk geval geen zwart-wit-verhaal, legt Klink uit. "Het vak van dokter zijn is rijk en mooi, maar is ook complex. Er is een enorm grijs gebied bij het geven van een indicatie, het doorverwijzen en het maken van diagnoses. In dat grijze gebied blijkt dat de beschikbaarheid van bedden enorm sturend is in de diagnose die patiënten krijgen."

Artsen waarschuwen niet voor niets dat je als patiënt ook meer kansen op complicaties hebt, mocht je op de IC belanden, zo vult hij aan. "Wees dus behoedzaam met het uitbreiden van die IC-bedden."

Uitzonderlijke situatie

Maar begrijp hem alsjeblieft niet verkeerd. Een pandemie zoals nu het geval is met het coronavirus, is een uitzonderlijke situatie, benadrukt hij. "Dat is heftig en ernstig. In zo’n crisissituatie moet je kunnen opschalen en daar heb je overcapaciteit voor nodig." Klink vindt dan ook dat die we die reserves wel moeten opbouwen in onze huidige zorgstelsel in geval van een mogelijke nieuwe wereldwijde virusuitbraak.

Mexicaanse griep

Zelf was Klink eindverantwoordelijk als minister in tijden van de Mexicaanse griep tussen 2009 en 2010 waar hij voor honderden miljoenen aan vaccins bestelde die uiteindelijk niet nodig bleken te zijn. Wel heeft hij toen die wet opgesteld om die overcapaciteit te creëren, maar die is nooit uitgevoerd. En dat was bij nader inzien een verkeerd besluit, erkent hij. "Er is in die periode, ook bij mij, een zekere luchtigheid ontstaan rondom pandemieën. Ik denk dat dat achteraf gezien niet juist was."

Kritisch CDA-prominent

Klink mag dan deze maand afscheid nemen van de Nederlandse zorg, het CDA heeft hij nog lang niet uitgezwaaid. Hij staat te boek als een kritisch CDA-prominent en de man zijn die destijds niets moest hebben van een VVD-CDA-regering in samenwerking met de PVV als 'gedoogpartij'. Partijlid is hij nog steeds en ook bij de laatste verkiezingen stemde hij op de Christendemocraten.

Wopke Hoekstra kan in elk geval onverminderd op zijn steun rekenen ondanks alle strubbelingen en de vrije val van het CDA in de peilingen. Dat betekent niet dat Klink ooit Omtzigt, die uit de partij is gestapt en thuis zit met een burn-out, zal laten vallen. Want: "Pieter is een vriend van mij."

Het liefste ziet Klink Omtzigt, die zijn Kamerlidmaatschap officieel niet heeft opgegeven, weer terugkeren bij het CDA. Misschien is ergens volgend jaar hier voor wel de tijd rijp, stelt hij. "Maar geef Pieter de tijd om hierover even rustig na te denken."

Kernenergie

Overigens moet het CDA in een volgend kabinet ook weer regeringsverantwoordelijkheid nemen als het ligt aan Klink, zelf ooit dé partijideoloog van de christendemocraten in de jaren negentig. En dan bij voorkeur een CDA-VVD-D66-coalitie met GroenLinks erbij om samen vaart te maken met de klimaatagenda.

Maar dan moet niet alleen D66 maar ook GroenLinks openstaan voor kernenergie. "Kernenergie kan een tijdelijk duurzame oplossing zijn. Dat moeten we onder ogen zien om de klimaatdoelen. Ook al is het een tijdelijk duurzame oplossing."