De Haarrijnseplas: nu een bijzonder natuurgebied, straks een villawijk

Bewaar omwonenden

Het college van burgemeester en wethouders (B&W) van de Gemeente Utrecht heeft eerder dit jaar het bestemmingsplan 'Woningbouw Haarrijn en Haarrijnseplas' goedgekeurd, wat de bouw van 700 woningen in dit gebied mogelijk maakt.

Nu deze maand het plan door de raad behandeld wordt, proberen omwonenden nog inspraak uit te oefenen. Veel van hen zijn tegen het plan om watervilla's te bouwen in de oeverzone, waar naar schatting 150 vogelsoorten zitten, en zijn ontevreden over het lage aandeel sociale huurwoningen (19 procent). Ook in de gemeenteraad vroegen verschillende partijen vorige week aan de wethouder om de bouwplannen rond de natuurplas aan te passen.

'Ik kan hier gaan en staan waar ik wil'

Het tijdelijke natuurgebied is de afgelopen jaren steeds populairder geworden onder de omwonenden. Het ruige karakter van dit gebied vinden ze aantrekkelijk. Voor Marieke Dubbelman uit Leidsche Rijn is het haar 'happy place' geworden. Ze wandelt er vaak met haar gezin. "Het geeft me een gevoel van vrijheid. Ik kan hier gaan en staan waar ik wil. Niemand heeft hier voor mij bepaald hoe ik moet lopen."

Een belachelijk plan

Omwonenden Cor Marijs, Maarten Schrama en Jan Degenaar hebben het buurtcomité Haarrijn opgericht waarmee ze actievoeren tegen het bestemmingsplan van de gemeente om hier een duurzame wijk te bouwen. "De mensen vinden het allemaal best een belachelijk plan. Ze denken: 'Utrecht; dat is links lullen, rechts zakken vullen'", vertelt Maarten.

Volgens het buurtcomité zijn er twee elementen misgegaan. "In allerlei ronkende plannen zou dit de poort naar het Groene Hart worden. Maar als je in plaats van een poort een muur bouwt, maak je het heel onaantrekkelijk om naar dat gebied te komen. En ten tweede zorgt het gebied nu voor verbinding, maar komen er straks watervilla's! Dus je privatiseert het gebied. Dertig mensen hebben daar straks enorm veel plezier van, maar de 150.000 mensen die aan de andere kant van de stad wonen, kunnen geen gebruik meer maken van het gebied."

Diversiteit aan planten en dieren

Naar schatting zitten er nu 150 vogelsoorten in het gebied, en één bever. Stadsecoloog Floris Brekelmans beschrijft wat er allemaal leeft rondom de plas: "Het is het grootste braakliggende terrein in de stad met een grote diversiteit aan planten en dieren. Je vindt er reeën, hazen en een bever. IJsvogels, 50 soorten wilde bijen en wespen. En veel pionierssoorten: planten die zich makkelijk via de wind verspreiden. Ook een paar zeldzame soorten."

De natuur mag hier al 15 jaar zijn gang gaan, maar nu ligt er dus een besluit voor woningbouw. Hoe wordt de tijdelijke natuur weer opgeruimd? "Er wordt een ecologisch adviesbureau ingehuurd dat een werkprotocol instelt hoe de planten en dieren weer moeten opschuiven", aldus de stadsecoloog.

Beleving van de natuur

Kris van Koppen is emeritus hoogleraar Milieubeleid aan de Universiteit van Wageningen. Hij deed onderzoek naar de verschillende manieren van natuurbeleving, met name hoe beleidsmakers en natuurbeschermers over natuur spreken. "Ze hebben het idee dat als zij in termen van beleving gaan spreken, ze het pleit verliezen. En daarmee gaan ze allerlei termen gebruiken waarbij ze verder afstaan van de mensen."

Het beleidsdebat zou meer in termen van emotie moeten plaatsvinden, vindt hij. "Ik schrijf al heel lang dat we veel meer aandacht zouden moeten besteden aan de beleving van natuur."

Op vrijdag spreekt verslaggever Rens Turk met verantwoordelijk wethouder Eelco Eerenberg over het bestemmingsplan en de vraag of er gehoor wordt gegeven aan de wensen van de omwonenden.