Personeelstekort en gebrekkige kwaliteit bij omgevingsdiensten

Erwin van Nuland, onderzoeksjournalist voor de regionale omroepen, legt uit dat de problemen vooral zichtbaar zijn bij specifieke taken. "Vergunningverlening, toezicht en handhaving op het gebied van milieu schieten vaak tekort. Denk aan de controle op afvalverwerking of bouwprojecten, maar ook bij agrarische bedrijven", aldus Van Nuland. "Daarnaast komt de specialisatie afvalwater vaak naar voren, waarbij vooral de controle op lozingen in het riool te wensen overlaat."

Structureel probleem door gebrek aan ervaring

Het onderzoek keek naar de kwaliteit van het personeel van de omgevingsdiensten aan de hand van zogenoemde deskundigheidsgebieden. Dit zijn specialisaties waarop de diensten hun eigen kwaliteit meten. Volgens Van Nuland spelen daarbij twee belangrijke factoren een rol: opleiding en ervaring. "Het gaat er niet alleen om hoeveel mensen een bepaalde specialisatie hebben en of zij voldoende opgeleid zijn. Het gaat er ook om hoe vaak iemand een taak uitvoert. Als je iets slechts een paar keer per jaar doet, gaat dat minder soepel dan wanneer je er dagelijks mee bezig bent", legt hij uit.

Een schrijnend voorbeeld is de controle op lozingen van afvalwater door kleine bedrijven. Hoewel de lozingen kleiner zijn dan bij grote industriële bedrijven, kunnen ze toch aanzienlijke vervuiling veroorzaken. Uit een pilot in Noord-Holland bleek dat er bij dergelijke lozingen veel gevaarlijke stoffen in het water terechtkomen, zonder dat er voldoende toezicht op is. "Drinkwaterbedrijven geven aan dat ze steeds harder moeten werken om schoon drinkwater te kunnen leveren", waarschuwt Van Nuland.

Tijdelijke oplossingen, maar lange termijn onzeker

De omgevingsdiensten erkennen het probleem en proberen het op de korte termijn op te lossen door externe deskundigen in te huren. Maar dat biedt volgens Van Nuland geen blijvende oplossing. "Ze werken ook aan structurele verbeteringen, zoals het aannemen en opleiden van nieuwe mensen, en door meer onderlinge samenwerking of zelfs fusies te overwegen", zegt hij.

Toch is de situatie niet overal even ernstig. Grotere Omgevingsdiensten, die meer middelen hebben en vaker controles uitvoeren, functioneren over het algemeen beter. "Je hebt beste jongetjes van de klas, maar ook slechte jongetjes die moeite hebben om gekwalificeerde mensen binnen te halen", aldus Van Nuland. Daarnaast zijn er diensten die niet eens voldoen aan de rapportageplicht. "We kwamen drie Omgevingsdiensten tegen – Twente, Brabant-Noord en Veluwe – die sinds 2021 geen concrete rapportage hebben ingediend, hoewel dit jaarlijks verplicht is."

Meer informatie over het onderzoek en de situatie bij de Omgevingsdiensten is te vinden op nos.nl en op de websites en apps van de betrokken regionale omroepen.