NS schrapt kerstpakketten: 'Dat afschaffen is de fout die je nooit moet maken'

Het zal ze echter ook wat kosten, zo vertelt organisatiepsycholoog Kilian Wawoe van de Vrije Universiteit van Amsterdam: “Ik geef al jaren presentaties over dit onderwerp en zeg altijd: maak één fout nooit en dat is het kerstpakket afschaffen. Mensen hechten waarde aan iedere vorm van waardering en kerst is nou eenmaal een ritueel waarin je een vorm van waardering krijgt.”

Productiviteit

Dat is ook van invloed op het werkethos, legt Wahoe uit. “Er zit een indirect effect in. Het gevolg van gewaardeerd worden zie je terug in productiviteitscijfers. Mensen die het gevoel hebben gewaardeerd te worden werken nou eenmaal beter, dus die paar ton die de NS nu wint, die zijn ze inmiddels ook alweer kwijt. Er is veel onderzoek gedaan naar dingen krijgen en dingen afnemen. Wat blijkt is dat als je iemand iets afneemt, dat gevoel 2,5 keer zo sterk is dan als je iets krijgt. Dus als je mensen hun kerstpakket afneemt heb je hommeles.”

Verslaggever Roos Oosterbaan ging de straat op om te polsen hoe belangrijk mensen het krijgen van een kerstpakket vinden. Zo kwam ze toevallig iemand tegen die bij de NS werkt: “Ikzelf heb er niet zoveel mee, maar heel veel collega’s vinden het belachelijk”, zegt hij. “Die zeggen laat ze op andere dingen bezuinigen.” Een andere man die ze aanspreekt zegt: “Een kleinigheidje is altijd leuk, met een kaartje en je naam erop met ‘bedankt voor dit jaar’. Dat is misschien nog wel belangrijker dan het cadeau.”

Persoonlijke aandacht

Een gemeend compliment is inderdaad meer waard dan het kerstpakket an sich, onderschrijft Wawoe: “Het idee van het kerstpakket is dat mensen het gevoel hebben dat iemand moeite voor ze heeft gedaan. Iets persoonlijks dat is samengesteld wordt meer gewaardeerd dat een bon of iets algemeens. Je moet dus oppassen dat je geen fles wijn geeft aan een moslim of een worst aan een vegetariër. Dan sla je de plank mis.”

Mensen kunnen er best begrip voor hebben als het financieel even wat minder gaat bij een bedrijf, maar doe dan wel iets aan persoonlijke aandacht, zegt de organisatiepsycholoog: “Als je niks kan doen, schrijf dan een briefje. Dat kost niks, maar is een enorme blijk van waardering. Neem in ieder geval de moeite om te laten zien dat je iemand ziet staan.”

De kerstborrel in coronatijd

Bij veel bedrijven is ook de kerstborrel aan het einde van het jaar een mooie traditie, maar dat zit er in tijden van corona niet in. Een online borrel biedt ook geen uitkomst: “Het is geen goede vervanger, maar mensen kunnen momenteel niet veel anders. We hebben nu niet veel keuze, maar als corona voorbij gaat zul je zien dat sommige dingen blijven en sommige dingen verdwijnen en dan zal de digitale borrel niet blijven."

Bij kerstpakketten.nl worden dezer dagen zo’n 25.000 kerstpakketten per week verpakt. Directeur Bart Poierrié zit al 33 jaar in het vak en vertelt wat dit jaar de trend is: “Natuurlijk de bekende levensmiddelen. Maar wat dit jaar ook in trek is, is het borrelpakket, gezelligheid, spelletjes voor onder de kerstboom. Dat heeft ermee te maken dat mensen niet op kantoor, maar thuis zijn en daar wordt aan gedacht. Het gaat er niet zozeer om de grootte van het pakket”, zegt hij. “Het schouderklopje is het belangrijkste.”

Rituelen

Poierrié ziet dat er door het jaar heen ook meer vraag is naar een momentje van waardering. “Als je thuis bent en niet op kantoor wil je toch het gevoel hebben dat je erbij hoort. Een zomerborrel, dag voor de zorg, ik denk dat dat de nieuwe tendens wordt, dat je straks ook een paaspakketje of een herfstpakketje krijgt.”

Wawoe heeft daar zijn twijfels bij: “Mensen hechten wel erg aan rituelen, dus een pakket op een ander moment in het jaar zal toch anders worden beleefd. Nieuwe rituelen als Valentijnsdag of Singles Day zie je vanuit de werkgever toch niet zo worden omarmd.”

Stax&Toine

Het middagmagazine Stax&Toine hoor je van maandag tot en met donderdag tussen 14.00 en 16.00 uur. Dionne Stax en Toine van Peperstraten nemen de luisteraar op een ontspannen eigenzinnige manier mee door het nieuws van de dag en spreken met gasten die iets bijzonders gaan doen. Muziek en lifestyle spelen een belangrijke rol in het programma.